Mısır Çarşısı’nda 200 yıllık sapma

5 yıl süren restorasyon çalışmalarının ardından açılan Eminönü’ndeki tarihi Mısır Çarşısı’nı mimar, restorasyon uzmanı Prof. Dr. Zeynep Ahunbay ile yerinde inceledik.

Ahunbay, “Mısır Çarşısı, 17. yüzyıldan kalan, Eminönü Meydanı’nın ve şehrin temel yapılarından biri. Mısır’dan gelen baharatlar satılıyormuş, o yüzden bu ismi almış” diyerek başladı ve yapılan onarımı değerlendirdi. İstanbul’a gelen her turistin mutlak uğradığı yerlerden biri olan çarşının kirlenmiş yüzünün ağartılıp, niteliksiz eklerden arındırılmasını, dükkânlarının daha düzenli bir hale getirilmesini olumlu buluyor ancak dikkat çektiği bazı önemli noktalar var.

Ahunbay, Mısır Çarşısı’sının 17. yüzyıl eseri olduğunu ancak restorasyon sonrasında çarşının içinde her dükkân aksında tekrar edilen bezemelerin 19. yüzyıl sonu restorasyonuna ait olduğuna dikkat çekiyor.

Kargir bir yapı olan çarşı hem çevredeki yangınlardan, hem de İstanbul’u etkileyen depremlerden zarar görmüştü. KUDEB konferansında geçen yıl Prof. O. Ceylan, son restorasyon uygulaması sırasında sıvaların altından çok az bezeme çıktığı bilgisini vermişti. Ancak 19. yüzyıl sonu bezemelerini çoğaltarak, çarşının içindeki her aksa uygulamanın rahatsız edici olduğunu belirten Ahunbay, “Mısır Çarşısı, yeni bir yüzle karşımıza çıktı. Onarımdan önce bu bezemeler yoktu. Bulunan bezeme kalıntılarının konservasyonunu yapmak doğru bir yaklaşım olurdu. Kopya edilerek her açıklığa uygulanması sonucu alıştığımız Mısır Çarşısı imajı değişti” dedi.

Ahunbay, dış cephelere ve çatıya 20. yüzyılda yapılan çimentolu, imitasyonlu onarımların alınmasının, taşıyıcı sistemin sağlamlaştırılmasının da olumlu olduğunu, kurşun örtünün yenilenmesinin iyi olduğunu, ancak güney ve batı cephelerde yer alan klimaların, boruların görünüşe zarar verirdiğini belirterek “Dükkânların tenteleri ve klima boruları mimariyi kapatıyor; çarşı gözükmüyor.. Güney cephede onarılan pencerelerin sövelerinin taşlarının makineden çıktığı şekliyle yerine konulması da uygun olmamış. Derzlerde de sorunlar var ; bazı yerlerde homojen bir yüzey oluşturulmamış. Rengi tutmayan harçlar var. Mısır Çarşısı’nın içinin ve dışının daha iyi sunulmasını arzu ederdim.”

Vakıflar’dan yanıt yok

Ayrıca, 1940 yılında tarihi Mısır Çarşısı’nda çıkan yangında yok olan çifte ‘vav’ sembolü, çarşıda yapılan son restorasyonda yeniden tasarlanarak yerine konuldu.

Öte yandan, Mısır Çarşısı’nın restorasyonundan sorumlu olan Vakıflar Genel Müdürlüğü, söz konusu restorasyon ve bezemeler ile ilgili yönelttiğimiz soruyu yanıtlamadı.