Moskova ile tam gaz

Türkiye’de yerel seçim tartışmaları sürerken Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, oylamanın ardından ilk dış gezisini Rusya’ya gerçekleştirdi. Üst Düzey İşbirliği 8. Konsey toplantısı kapsamında Moskova ziyaretinde Erdoğan, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’le bir araya geldi. Kremlin Sarayı’nda basına kapalı gerçekleşen görüşme, 2 saat 15 dakika sürdü. Ardından heyetler arası görüşmeye geçildi.

Moskova teması, Türkiye ile ABD arasında F-35 jetleri/Rus S-400 sistemlerinin alımına, Suriye konusunda YPG’ye yönelik gerilim sürerken gerçekleşti. Washington yönetimi, Türkiye’nin S-400 satın almasına muhalefetini sürdürüyor. Ankara ise bu konuda Moskova ile anlaşmanın yaşama geçtiği, geri adım atılmayacağı vurgusu yapıyor.

‘Öncelik S-400’
Erdoğan-Putin arasında bu yıl üçüncüsü gerçekleşen görüşmede taraflar karşılıklı savunma, ekonomi, kültürel alanlarda işbirliğinin artırılacağı mesajı verdi. İkili görüşmenin ardından Putin ile Erdoğan, basına açıklamalarda bulundu. “Ülkelerimiz arasındaki askeri-teknik işbirliğini güçlendirmek için önümüzde görevler var” diyen Putin, “Türkiye’ye S-400 hava savunma sistemi sevkıyatı anlaşmasının gerçekleştirilip tamamlanması ikili ilişkilerdeki önceliğimiz. Türkiye ile gündemimizde, bu ülkeye başka modern Rusya yapımı askeri ürünler sevk etme projelerimiz de var” ifadelerini kullandı.

Komitede uzlaşı
Ankara ile uluslararası ilişkiler alanında işbirliğinin çok geniş olduğu görüşünü dile getiren Putin, görüşmenin başlangıcında “Karşımızda ele alıp karara bağlamamız gereken çok büyük bir soru paketi var. Sizi görmekten çok memnunuz” dedi. Görüşmelerin ana gündem maddeleri arasında Suriye konusu da vardı. Putin, “Astana sürecinin garantörleri Rusya ve Türkiye olarak Suriye’de gerginliğin düşürülmesi için büyük çaba gösterdiklerini” belirtti. Suriye’de siyasi çözüm çabaları çerçevesinde önemli bir adım olarak görülen Anayasa Komitesi çalışmalarının sürdüğünü, bu konuda Ankara ile mutabakat sağladıklarını belirtti.
Cumhurbaşkanı Erdoğan ise iki ülke arasında önemli adımlardan birinin de şu anda bölgedeki terör eylemlerine karşı birlikte dayanışma halinde atılan adımlar olduğunu söyledi.

Suriye için ‘toprak bütünlüğü’ vurgusu
Erdoğan, “ABD’nin çekilme kararı ve İdlib başta olmak üzere gelişmeleri değerlendirdik. Suriye’nin kuzeyinde ülkemizin güvenliği ile Suriye’nin toprak bütünlüğüne tehdit oluşturacak bir yapıya göz yummayacağımızı ifade ettik” diye de ekledi.
Erdoğan, Moskova’ya hareketinden önce basın toplantısında da terörle mücadele konusunda herhangi bir operasyonun masada olup olmadığı yönündeki soruya, “Bütün hazırlıklarımız yapılmış durumda... Bir gece ansızın gelmesi gereken veya gelinmesi gereken yere gelebiliriz. Bunlar da bizim yine bu seyahatimizde özellikle baş başa görüşmede ele alacağımız konulardır” yanıtını vermişti.
Rusya, İran ve Türkiye’nin Astana uzlaşısı çerçevesinde vardığı “gerilimi azaltma bölgeleri” arasında bulunan İdlib’deki gelişmelerin de Moskova temaslarında ele alınacağı daha önce basına yansımıştı. Moskova-Ankara arasında geçen yıl İdlib’de ateşkes mutabakatına varılırken Nusra bağlantılı HTŞ’nin büyük oranda hâkimiyeti altındaki bölgede silahsızlandırma sorumluluğu Türkiye’ye bırakılmıştı. Ancak bu yöndeki çabalarda fazla bir ilerleme kaydedilememesi taraflar arasında gerilime yol açmıştı. Geçen haftalarda ise Rus güçleri ile TSK’nin bölgede koordineli devriyeye başladığı haberleri gündeme yansımıştı.

Washington-Ankara hattındaki yakıcı gündem maddelerinden biri de Fırat’ın doğusu konusu. ABD’nin Suriye’den ucu açık çekilme ve “güvenli bölge” planlarına yönelik tartışmalar sürüyor. Türkiye, terör örgütü gördüğü YPG’nin ana omurgasını oluşturan SDG’ye yönelik ABD desteğine tepkisini sık sık dile getiriyor.

‘TİCARETTE HEDEF 100 MİLYAR DOLAR’

Moskova’daki görüşmelerde iki ülke arasında ticari ilişkilerin daha da geliştirilmesi konusunda ortak vurgu yapıldı. Cumhurbaşkanı Erdoğan Rusya ile üç tane anlaşma imzalanacağını duyurdu. “Bunlarla da yine geleceğe yönelik bir adımı atmış olacağız. Ticaret hacminde yüzde 15’lik bir artış söz konusu. Belirlediğimiz hedef vardı, malum 100 milyar dolarlık hedefe doğru yürümek” dedi. Geçen yıl 6 milyon Rus vatandaşının Türkiye’yi ziyaret ettiğine değinen Erdoğan, bunun yeni bir rekor olduğunu kaydetti. “Turizmde Rusya birinci sırada. İşadamlarımız Rusya’ya olan katkılarını sürdürdüler ve 1300 kadar işadamımız şu an Rusya’da yatırımcı olarak bulunuyor” dedi. “Rusya’nın ülkemizde 10 milyar dolar üzerinde yatırımı var” diyen Erdoğan, “Türkiye’de yatırım yapmak isteyen Rus firmalarına her türlü kolaylığı sağlayacağız” ifadelerini kullandı. “Temel hedefimiz, tarımda, gümrüklerde, ticari ilişkilerimizin her alanında üçüncü ülkelerin firmalarına tanınan imkânların Türk şirketlerine de sağlanmasıdır” görüşünü dile getirdi. Ticarette yerli para kullanılması konusunun da gündemde olduğunu kaydetti.

Akkuyu için ilk tarih 2023
Rusya Devlet Başkanı Putin ise geçen yıl iki ülke arasındaki ticaret hacminin yüzde 18 arttığını ve 25.5 milyar dolara ulaştığını belirtti. Enerji alanındaki işbirliğinin stratejik seviyeye ulaştığını da kaydeden Putin “Yeni projelerin devreye sokulması ticareti artırabilir. Türk Akım projesi faydalı olacaktır. Geçen günlerde derin ve kıyı kısımlarının birleştirilmesi yapılmıştır. Şimdi de kıyıdaki giriş terminalini tamamlamamız lazım. Kararlaştırdığımız gibi bu yılın sonuna kadar bunu tamamlayacağız” diye konuştu. Putin ayrıca Akkuyu Santralı’nın birinci ünitesini 2023’te tamamlamayı düşündüklerini söyleyerek “Cumhuriyetin 100’üncü yılına denk gelecektir” ifadesini kullandı.