NPT gözden geçirme toplantıları sona erdi

BM'de 3 Mayıs'ta başlayan toplantıların son gününde, NPT'ye üye 189 ülke, Ortadoğu'nun da nükleer silahlardan arınması amacıyla bölgesel bir konferans düzenlenmesini içeren ve dünyada nükleer silahsızlanma yönünde adımlar atılmasını amaçlayan 28 sayfalık detaylı bir nihai belgeyi, BM Genel Kurul salonunda alkışlarla kabul etti.

Nihai belgeye göre BM Güvenlik Konseyi'nin nükleer silaha sahip 5 daimi üyesi (ABD, İngiltere, Fransa, Rusya, Çin) silahsızlanma çabalarını hızlandırma ve dünyada nükleer silahların önemini azaltmaya yönelik somut adımlar atma sözü verdiler.

Kabul edilen nihai belge, 2012 yılında Ortadoğu'nun nükleer ve kitle imha silahlarından arındırılmasına yönelik bölgesel bir konferans düzenlenmesini öngörüyor.

Başarı olarak değerlendirilen NPT'yi gözden geçirme toplantısında, ilk kez NPT'nin 3 temel ayağı olan "nükleer silahların yayılmasının önlenmesi, silahsızlanma ve barışçıl nükleer enerji" alanlarında detaylı eylem planları öngörülüyor.

Nihai belgeye göre 189 ülke, belgenin uygulanmasıyla ilgili 2014 yılında bir ilerleme raporu yayınlayacaklar. 2015 yılında ise bir sonraki gözden geçirme toplantısı düzenlenecek.

ABD'nin görüşü

Nihai belgenin kabulünün ardından konuşan ABD Dışişleri Bakanlığı'nın silah kontrolü ve uluslararası güvenlikten sorumlu üst düzey yetkilisi Ellen Tauscher, nihai belgenin ABD Başkanı Barack Obama'nın nükleer silahsızlanma konusundaki vizyonunu yansıtttığını söyledi.

Konuşmasında İran'ın nükleer programına işaret eden Amerikalı yetkili, "İran bu toplantılar sırasında uluslararası toplumun güvenini kazanma yönünde hiçbir şey yapmamamıştır" dedi.

ABD'nin Ortadoğu'nun nükleer silahlardan arınmış bir bölgeye dönüştürülmesini desteklediğini vurgulayan Tauscher, "Bu amaç doğrultusunda 2012'de düzenlenmesi öngörülen bölgesel konferansın başarılı olması için gerekli koşulların oluşturulması yönünde bölgedeki ülkelerle çalışacağız, ancak şunu ifade etmemiz gerekir ki, bu yöndeki kapasitemiz, nihai belgenin Ortadoğu bölümünde İsrail'in (belgede İsrail'e NPT'ye taraf olması isteniyor) tek ülke olarak adının geçmesiyle, ciddi şekilde tehlikeye girmiştir, bu durumdan derin üzüntü duymaktayız" dedi.

Tauscher konuşmasında, Kuzey Kore'nin uluslararası hukuk kurallarına uymamasını da eleştirerek, Kuzey Kore'nin biran önce NPT sistemine geri dönerek anlaşmanın hükümlerine uyması gerektiğini, aksi takdirde Altılı görüşmeler başlasa bile etkili bir mekanizma olamayacağını vurguladı.

Nükleer silahların ve nükleer silah teknolojisinin yayılmasının önlenmesini, nükleer enerjinin ve teknolojinin barışçıl amaçlarla kullanılmasının teşvik edilmesini ve nükleer silahsızlanmayı amaçlayan NPT, 1968 yılında imzalanmış ve 1970 yılında yürürlüğe girmişti. Anlaşmaya taraf 189 ülke bulunuyor. 5 yılda bir yapılan gözden geçirme toplantılarında anlaşmanın uygulanmasının güçlendirilmesi amaçlanıyor.

İngiltere anlaşmadan memnun

İngiltere, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşmasını (NPT) gözden geçirme toplantıları sonunda üzerinde anlaşılan nihai bildiriden memnun.

Konuya ilişkin açıklama yapan İngiltere Dışişleri Bakanı William Hague, "New York'ta dün sona eren toplantılar sonunda nükleer silahların yayılmasının önlenmesi için uluslararası işbirliğinin güçlendirilmesi ve nükleer enerjinin barışçıl amaçlarla kullanımının teşvik edilmesi konularında varılan anlaşmadan memnuniyet duyduğunu" ifade etti.

Ülkesinin bu toplantıların başarıyla sonuçlanması için çok çaba sarf ettiğini kaydeden Hague, bu hafta İngiltere'nin elindeki nükleer savaş başlığı sayısını açıkladığını ve hükümetin nükleer silahlar konusundaki politikasını gözden geçireceğini söylediğini anımsattı. Hague böylece, nükleer silahı olan ve olmayan ülkeler arasında işbirliği ve güven atmosferinin oluşturulmasının amaçlandığını bildirdi.

NPT gözden geçirme toplantılarındaki müzakerelerin kolay olmadığını ve sonunda bir uzlaşıya varıldığını ifade eden Hague, şunları kaydetti:
"Bu anlaşma aynı zamanda, uluslararası toplumun son on yıldır ilk kez bir araya gelerek, ortaklaşa çaba gerektiren bir konuda anlaşabildiklerini göstermiştir. Şimdi, ilk kez, NPT'yi güçlendirmek için belli bir eylem planımız var.
Bu toplantılar, nükleer silahlardan arındırılmış bir dünya konusundaki uzun süreli vizyonumuz için önemli bir kilometre taşı olmuştur. Şimdi ileriye doğru hareket etmemiz için bir haritamız var. Ortaklarımızla birlikte bu hızı korumak için çalışmaya devam edeceğiz."

NPT'ye üye 189 ülke, Ortadoğu'nun nükleer silahlardan arındırılması amacıyla bölgesel bir konferans düzenlenmesini içeren ve dünyada nükleer silahsızlanma yönünde adımlar atılmasını amaçlayan 28 sayfalık detaylı bir nihai bildiriyi dün BM Genel Kurulu'nda kabul etmişti.