Olası Marmara Depremi Tsunami Oluşturur mu?

Marmara Denizi’nde beklenen olası deprem Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara içerisindeki kuzey uzantısı üzerinde, kıyıdan 10 - 12 km uzaklıkta ve büyüklüğü de 7.4 büyüklüğündeki 17 Ağustos 1999 Doğu Marmara depreminden daha küçük olacaktır. Bu koşullar altında söz konusu depremin Marmara’da tsunami oluşturması ve bunun Marmara’nın kuzey kıyılarında etkili olabilme olasılığı çok zayıftır.

Bir büyük deprem sonrasında tsunami oluşabilmesi için depremin denizde ve düşey atımlı bir fay üzerinde oluşması gerekir. Oluşacak tsunaminin boyutları ise depremin büyüklüğüne, derinliğine, kıyıya olan uzaklığına, fay düzleminin eğimine ve atımına, kıyı şekline ve topoğrafyasına bağlıdır. Deprem ne kadar büyük, derinliği ne kadar fazla, kıyıya ne kadar uzak, fay düzleminin eğimi ne kadar dik, atımı ne kadar fazla, kıyı şekli ne kadar girintili çıkıntılı ve topoğrafyası ne kadar düz olursa tsunaminin boyutu ve kıyıdaki etkisi de o kadar büyük olur.

Marmara Denizi’nde beklenen olası deprem Kuzey Anadolu Fayı’nın Marmara içerisindeki kuzey uzantısı üzerinde, kıyıdan 10 - 12 km uzaklıkta ve büyüklüğü de 7.4 büyüklüğündeki 17 Ağustos 1999 Doğu Marmara depreminden daha küçük olacaktır. Bu koşullar altında söz konusu depremin Marmara’da tsunami oluşturması ve bunun Marmara’nın kuzey kıyılarında etkili olabilme olasılığı çok zayıftır.

Çünkü Kuzey Anadolu Fayı doğrultu atımlı yani düşey değil, yatay hareketin egemen olduğu bir faydır. Gerçi çok küçük bir düşey atım da söz konusudur ama bu bir tsunami oluşturabilecek boyutta bir düşey atım değildir. Ancak Marmara’da deniz tabanının topoğrafyası oldukça engebelidir ve özellikle kuzey kıyısında çok dik şevlerin varlığı söz konusudur.

Bu nedenle söz konusu depremin tetikleyebileceği denizaltı heyelanlarının Marmara’da çok küçük boyutta da olsa bir tsunami oluşturma olasılığı vardır. İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin Ortadoğu Teknik Üniversitesi ile birlikte yaptığı tsunami araştırmalarının ortaya koyduğu verilere göre Marmara’da oluşabilecek bir tsunaminin dalga yüksekliği 2 metreyi aşmayacaktır ve kıyıdan içeriye doğru en fazla 150 metrelik bir alanı etkileyecektir.

Bu nedenle çok küçük bir olasılık da olsa olası bir tsunami etkisine karşı Marmara’nın kuzey kıyı şeridinde kıyıdan içeriye doğru 150 metrelik bir alan içerisinde gerekli önlemlerin bir an önce alınması zorunluluğu vardır.

Bunun için öncelikle söz konusu alan içerisinde yeni yapılaşmalara izin verilmemesi ve mevcut yapılar içerisinde olası bir tsunamiden etkilenebilecek zayıf yapıların boşaltılması ve yıkılması gerekir.

Prof. Dr. K. Erçin Kasapoğlu HÜ Doğal Afetler Araştırma ve Uygulama Merkezi (HÜDAM) Müdürü