‘Ortadoğu’ya zihniyet devrimi gerek’

Nusaybin, Mardin hattının karşısındaki ovada dizi dizi köyleri sıralanmış. Kilometrelerce uzanan tarlalar arasındaki ağaçlıklı bu köylerin hepsinde kiliselerin çan kuleleri yükseliyor. Suriye’ye isimlerini veren Süryaniler (Syriac) bu toprakları Kürtlerle ve daha iç kesimlerde Sünni Araplarla paylaşıyor. ‘Rojava’ (Batı Kürdistan) isminin benimsenmesini dert etmiyorlar. Cezire kantonunun parlamento eşbaşkanı Nazira Gewriye “Pek çok ismimiz var, Mezapotamya, Rojava, Beyt Nahri (iki nehir arası)” diyor.

Nüfuslarını bilmiyorlar, tıpkı diğerleri gibi… Savaş ortamında sayım yapmak imkânsız. Rivayet o ki, bir ara Şam’da iç muhalefetin bir toplantısında her kesim nüfusunu sayıp dökmüş. Araplar “bizimki şu kadar” demiş. Kürtler “biz şu kadarız”. Hıristiyanlar, “bizim de şu kadar”… Bir toplamışlar 23 milyonluk Suriye 40 milyonu bulmuş!

Köklerine tutunmuşlar

Süryanilerin nüfusu muhakkak daha az. Bu topraklara tarihleriyle tutunmuşlar. Akadlar’a uzanıyor. İlk alfabeyi yapan, şehircilik geliştiren, sulama kanallarını inşa edenlerin, Hamurabi kanunları, Palmira, Zennubia, Tedmur’un miraçılarıları… Süryani Birlik Partisi’nin lideri İşo (İsa) Gewriye, “Bir buraları kazın, bir de Arabistan’ın çöllerini, bakalım ne çıkacak” diyor.

Türkiye’den sürülmenin acısını unutmamışlarken, 21. yy’daki IŞİD tehdidine karşı Cezire kantonunda Kürtler ve Araplarla kurdukları yapının üzerine titriyorlar. Kanton parlamentosunun eşbaşkan yardımcısı Nazire Gewriye, “Dilimiz az biliniyor çünkü baskılanmış bir sistemde yaşadık. Şimdi dilimizi yaşattığımız, öğrettiğimiz okullarımız var. Çocuklarımız tarihlerini öğrenebiliyorlar. Araplar ve Kürtler de öyle. Bu bizim için bir gurur kaynağı” diyor

Suriye iç muhalefetinde de rol oynayan 51 yaşındaki İşo Gewriye’nin evi, Kürtçe Terbesiye, Süryanice Kabre Heore (Beyaz Mezarlık) şehrinin Görşeyran köyünde. Kamışlı’nın 25 km. doğusunda. Parti liderliğinin yanında tarım arazileri var. Malikanesinde inşa ettiği kilisenin altında 1400 yıllık Süryani kilisesi kalıntıları çıkmış.

Sutoro, Sootoro…

IŞİD bölgenin yakınlarına geldiğinde erkekler silah kuşanmış, kadınlar güvenli bir yere geçmeyi reddetmiş. Şimdi Suriye Demokratik Güçleri’nden mutlular. Gewriye’nin İstanbul’da okurken tanıştığı Erzurumlu eşi Serpil Hanım, “Tehlike burnumuzun dibine kadar geldi” diyor. Kanton bünyesinde Sutoro asayiş güçleri var. Kürtlerin YPG/YPJ’si ve Arapların Sanadid’iyle kontrol noktalarını paylaşıyorlar.

Kürtlere söylenenler abartı

İşo Gewriye, “Ortadoğu zihniyet değişimi yaşanmalı” görüşünde. Okullarda zorunlu Kürtçe eğitimi, kamu dairelerinde Kürtçe ve Arapça kullanımı için “Anayasada sorun yok, üç dilli. Kürtçe ise zorunlu dil olarak üç yıldır zaten var. Bu iddialar KDP, Türkiye ve rejimin yaygarası” diyor.

“Güvensizlikleri” teslim etse de Kürt basınında iki dillilik (Arapça-Kürtçe) telkinleri yapıldığını, araç plakalarında Süryanice’nin sığmayacağı gerekçesiyle konulmak istenmediğini, kamu bildirilerinde bazen ihmalle iki dil kullanıldığını anlatıyor. Toprak ve mülkiyet konusunda bazı sahtekarların ortalığı karıştırdığını da söylüyor. Kürtler için “Hata yapıldığını gayet iyi biliyorlar, telafi edeceğiz diyorlar” diye ekliyor. 100 yıl önce Süryaniler Türkiye’den sürülürken Kürtlerle karşı karşıya kaldıklarını anlatırken, vurgusu uzlaşma: “Ama adamlar değişmiş, gel beraber çalışalım dedikten sonra ben ne yapacağım. Başka halk yok ki buralarda, mecburuz bir yolunu bulup birlikte yaşayacağız.”