Selanik’ten insan manzaraları

21. Selanik Belgesel Festivali’nde çok sayıda özgün, etkileyici, düşündürücü belgesel izleyiciyle buluşmayı sürdürüyor. Yunan Panoraması bölümünde 31 kısa, 50 uzun metraj yer alıyor. Bu geniş bölüm, İlk Önce Dayanışma, Yunanistan’dan Görüntüler, Akdeniz Lezzeti, Kadınlara Dair, Sığınmacılar, Çevre Sorunları, Portreler, Politika, Tarih-Bellek, Sanat adlı alt başlıklardan oluşuyor.

Uluslararası Yarışma’da yer alan Fossils ile Amygdali dikkat çeken çalışmalar. Fossils (Panos Arvanitakis), Kuzey Yunanistan’ın Eordaea bölgesinde Kamu Enerji Şirketi’nin yaptığı çalışmalar toprağı çorak, verimsiz kılmıştır. Burada ayrıca Neolitik çağa ait kil heykelcikler, hayvan kemikleri, takılar, seramik vazolar bulunmuştur. Önemli bir uygarlığın varlığının korunması için Insan ve makina işbirliği yapar.

Amygdali (Christina Phoebe), yabancı, marjinal olarak tanımlanan beş göçmen kadın aidiyet, yabancılaşma ve ev hakkında düşüncelerini aktarır. Phoebe kurmaca olmayan, şiirsel görüntüler içeren belgeselinde bu kadınların yaşam öykülerini benzersiz bir anlatımla betimler.

Mataroa: The Journey Goes On (Andreas Siadimas), Aralık 1945’te Atina’daki Fransız Enstitüsü 150 gence Paris’te eğitim görmeleri için burs verir. Bu Fransa ile Yunanistan arasındaki kültürel ilişkileri güçlendiren bir aydınlanma projesidir. Gençlerin yolculukları Mataroa adlı gemi ile başlar. İçlerinde yönetmen Manos Zacharias, yazar-heykeltraş Nelli Andrikopoulou gibi önemli adlar bulunmaktadır.

When Tomatoes met Wagner (Marianna Economou), Elia köyünde göçten ötürü sadece 32 kişi kalmıştır. İçlerinden Alexander, Agathi, Sofia, Stravroula, Niki, Katina ve Olga eski domates tohumu ile yeni reçeteler denerler. Tümüyle eski usule gore yetiştirilen domatesleri geleneksel Yunan müziğiyle üretmek yerine Wagner’in müziğiyle büyütmeyi denerler. İnsan ilişkisinin gücünü, zor zamanlarda yaratıcılığın önemini vurgulayan sımsıcak bir belgesel.

Humans (Panagiotis Athinaios), Yunanistan’daki ekonomik krizin ardından halkın dayanışmasını, yardımlaşmasını betimliyor. Atina’da Ithaca, One Stop adlı sosyal derneklere evsizlere gezgin çamaşırhane, lokanta, kitaplık gibi çeşitli olanaklar sağlıyorlar. Yönetmen Costa Gavras’ın dediği gibi “Gerçek kahramanlar Yunanistan’da 300 avroya yaşamaya çalışanlardır”.

Yunan ustalara saygı

Letter to Theo (Elodie Lélu), 26 Aralık 2011’de The Other Sea (Öteki Deniz) filmini çekmeye başlayan Theo Angelopoulos ne yazık ki 24 Ocak 2012’de sette kaza sonucu yaşamını yitirdi. “Daha kaç tane sınır geçmeliyiz ki kendi evimize kavuşalım. Ülkem sığınmacılar için büyük bir bekleme yeri oldu” diyen, Öteki Deniz’de sığınmacıları anlatan Angelopoulos bu krizin salt ekonomik olmadığını etik değerler krizi olduğunu da vurgulamıştı.

2019’da Yunan sinemasının yitirdiği önemli yönetmenlerden Yorgos Karipidis’in anısına Theofilos, the painter filmi gösterildi. Yunan ünlü naïf ressam Theofilos’un yaşamı ve sanatını anlatan belgesel 1979 Selanik Film Festivali’nde büyük ödülü kazanmıştı.

Güçlü ve cesur kadınlar

Barbara Miller, Female Pleasure’da beş yürekli kadının dini doktrinler, önyargılar, ataerkil kurallar yüzünden köleleştirilen kadın bedeni için savaşmasını irdeliyor. Japon manga sanatçısı Rokudenashiko, vajina sözcüğünün tabu olduğu Japonya’da cinsel organının üç boyutlu kalıbını yapınca tutuklanır. Somalili müslüman aktivist Leyla Hüseyin Afrikalı kadınların sünnet edilmesine karşı savaşır. Hintli Vithika Yadav ülkesinde Love Letters adlı ilk cinselik sitesini kurar. Radikal ortamda yetişen Yahudi Deborah Feldman, Hasidik topluluğundan ayrılıp Unorthodox adlı kitabını yazar. Bir Rahip tarafından defalarca tecavüz edilen Doris Wagner rahibelikten ayrılıp ateist olur.

Shooting the Mafia’da Amerikalı tanınmış belgeselci Kim Longinotto, İtalya’nın ilk kadın fotoğrafçısı Letizia Battaglia’nın inanılmaz yaşam öyküsünü anlatıyor. Sicilya mafyasının işlediği acımasız cinayetleri saptayan Letizia şiddetin, kanın, gücün keskin gerçekliğini siyah-beyaz fotoğraflarında yansıtıyor. İzleyici bu cesur kadının gözünden baskı, ceza, korku, mafya yasasına tanık oluyor.

10 Mart gecesi ödül töreninin ardından gösterilecek olan Alex Holmes’un çektiği Maiden yine gözüpek kadınlara dair. 1989’da günümüzde Volvo Ocean Race olarak bilinen Whitbread Round the World Race adlı yelkenli yarışına ilk kez hepsi kadın olan bir ekip katılır. Kadın ekip yarış sırasında denizden çok iki yüzlü cinsiyet ayrımıyla, medyanın sözlü taciziyle, erkek rakipleriyle boğuşur.