Sincan’dan Suriye’ye terör

Çin hükümeti, geçen yıllarda ayrılıkçı ve köktendinci terör olaylarıyla gündeme gelen, son dönemde ise “mesleki eğitim merkezleri” olarak adlandırılan kamplarla uluslararası kamuoyunda tartışılan Sincan Uygur Özerk Bölgesi’ne bir medya gezisi düzenledi. Çinli yetkililer, “terörle mücadelede önleyici strateji” kapsamında “radikal düşüncelerden etkilenerek suça karışan, ancak ciddi bir suç işlememiş olan” kişilerin “mesleki eğitim merkezleri”nde eğitim gördüğünü belirtiyor ve bu yolun dünyaya terörle mücadelede “örnek” oluşturabileceğini savunuyor.

Sincan’dan Suriye’ye terör
Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde ayrılıkçı ve köktendinci terör 1990’lı yıllardan başlayarak yakın döneme kadar etkinliğini sürdürdü. Bölgedeki terörün başlıca faili 1989 yılında Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nin bağımsızlığı hedefiyle kurulan ve Çin başta olmak üzere birçok ülkenin terör örgütü olarak kabul ettiği Doğu Türkistan İslami Hareketi. Çin’de birçok sivilin yaşamını yitirdiği çok sayıda terör saldırısını üstlenen El Kaide bağlantılı terör örgütü, daha sonra Türkistan İslam Partisi adını kullanmaya başladı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan da 2015 yılında Çin Halk Cumhuriyeti’ne gerçekleştirdiği iki günlük resmi ziyaret kapsamında mevkidaşı Şi Cinping ile görüşmesinin ardından yaptığı açıklamada Türkiye’nin Doğu Türkistan İslami Hareketi’ni uzun zamandır terör örgütü olarak kabul ettiğini belirtmişti.

2011’de Suriye savaşının başlamasının ardından örgüt, etkinliğini Suriye’ye kaydırdı. 2017 yılında uluslararası haber ajanslarında yayımlanan haberlerde en az 5 bin Türkistan İslam Partisi militanının Suriye’de savaştığı belirtilmişti. Türkistan İslam Partisi, Suriye’de El Kaide bağlantılı Nursa Cephesi içinde yer aldı. Suriye’deki Türkistan İslam Partisi militanlarının halen yoğun olarak İdlib kırsalında bulunduğu bildiriliyor. Çin hükümeti, mart ayında açıkladığı raporda 2014 yılından bu yana Sincan’da yürütülen terörle mücadele operasyonlarında 12 bin 995 kişinin tutuklandığını, 2 bin 52 patlayıcı maddeye ve 345 bin 229 “yasadışı dini materyale” el konduğunu açıklamıştı.
‘İnanma ve inanmama özgürlüğü’

Ziyaretin kapsamında gazeteciler Sincan İslam Enstitüsü’ne de götürülüyor. Sincan İslam Enstitüsü Müdürü Abdülrakip Tümniyaz, enstitünün üniversite seviyesinde 5 yıllık eğitim verdiğini, burada Kuranı Kerim ve hadis gibi İslam içerikli müfredatın yanı sıra anayasa, hukuk, Çin’in geleneksel kültürü ve Sincan bölgesinin tarihinin öğretildiğini anlatıyor. Enstitüden mezun olanlar, Çin’deki camilerde imamlık yapıyor. Enstitünün Urumçi’deki merkezinde bin 100, Kaşgar’daki şubesinde bin 900 olmak üzere toplam üç bin öğrenci eğitim görüyor. Tümniyaz, ayrıca enstitüde kısa süreli kurslar da olduğunu, Sincan bölgesindeki imamlara cuma namazı eğitimi verildiğini söylüyor. Bu kapsamda bugüne kadar 3 bin imama eğitim verilmiş. Gazeteciler bölgede din özgürlüğü olup olmadığını, ibadet edilirken bir zorlukla karşılaşıp karşılaşmadıklarını soruyor. Tümniyaz bu soruya, “Çin hükümeti din özgürlüğüne önem veriyor. Anayasamızda inanç özgürlüğü var; yani her vatandaşın bir dine inanma ya da inanmama özgürlüğü var. Biz dine inanan ve inanmayan vatandaşların eşit olarak yaşamasını istiyoruz. Herkes inançlarını istediği gibi yaşayabiliyor. Bizim amacımız, inanan ve inanmayanların birlikte yaşamalarını sağlayabilmek” yanıtını veriyor.

Vahşet sergisi

Medya turunun en çarpıcı ziyaretlerinden birini Urumçi’deki Hongguangshan Uluslararası Kongre ve Sergi Merkezi’nde bulunan “Sincan’daki Başlıca Terör Saldırıları ve Şiddet İçeren Suçlar” başlıklı sergi oluşturdu. Sergide 1990’lı yıllardan 2017’ye kadar Sincan Uygur Özerk Bölgesi’nde meydana gelen terör saldırılarının fotoğrafları ile bölgedeki operasyonlarda ele geçirilen teröristlere ait el yapımı patlayıcı, kesici aletler ve silahlar yer alıyor. Fotoğraflarda hem silahlı, bıçaklı terör saldırısına uğramış kurbanların hem de teröristlerin ölü bedenleri açık seçik sergileniyor. İç organları ortaya çıkmış kanlı bedenlerin yer aldığı fotoğrafların hemen yanında bir ekranda Suriye’de çeşitli terör örgütleri saflarında savaşan Uygurların yaptığı infaz videosu sansürsüz bir şekilde gösteriliyor. Sergiyi dolaşan gazetecilerin düştüğü dehşet yüzlerinden okunurken bir gazetecinin ağzından “bir nevi vahşet pornografisi” sözleri dökülüyor. Bu arada sergi, sadece grup olarak ziyaret edilebiliniyor.

Çin’in ‘önleyici stratejisi’

Gezi kapsamında “mesleki eğitim merkezleri” ve Çin’in terörle mücadele stratejisi konusunda gazetecilerin sorularını yanıtlayan en yetkili isim ise Çin Devlet Konseyi Enformasyon Ofisi Daire Başkanı Du Bin oldu.

Çin’in terörle mücadelede “önleyici stratejisini” anlatan Bin, “ABD’de yaşanan 11 Eylül saldırısına, yakın zamanda Sri Lanka’da olanlara bakın. Bu şiddet ve terör eylemlerine karışan saldırganlar yargılandı ve yargılanacaklar. Fakat bu saldırılarda yaşamını yitirenleri düşünelim, onlar geri gelecek mi? Bu nedenle Çin hükümetinin aldığı önleyici tedbirlere vurgu yapıyoruz. Önleyici tedbirler, terörle mücadedelenin en önemli parçasını oluşturuyor” diye konuştu.
Terör saldırısı gerçekleştikten sonra faillerin yargılanmasının gerçek adaleti getirmediğini söyleyen Bin, “Gerekli önlemleri alırsak ve eyleme geçirirsek böylece saldırıların gerçekleşmesini önlemiş oluruz. Bu yolla da hem saldırganın, hem ailesinin hem de kurbanların yaşamlarını kurtarmış oluruz. Çin hükümetinin önleyici tedbirleri, dünyada da giderek büyüyen bu (terörizm) soruna etkili bir çözüm üretiyor” dedi.

Bin, “Çin hükümeti, insanları işleyeceklerinden şüphelendiği suçlar dolayısıyla mı kamplara alıyor?” sorusu üzerine ise “Böyle söyleyemeyiz. Fakat burada eğitim alanlar, hukuku ihlal etme emareleri gösteren kişiler” yanıtını verdi. Bin, bir kişinin “mesleki eğitim merkezine” alınıp alınmayacağına sadece polisin değil, mahalle ya da köydeki yerel yöneticilerin de bulunduğu bir heyetin karar verdiğini, bu kararın da bir üst yerel yönetim birimi tarafından onaylanması gerektiğini kaydetti.

 <haber-yatay:1429217>