Suriyeli dilene dilene hayat mücadelesinde

Suriye’deki iç savaştan kaçıp Türkiye’ye sığınan milyonlarca Suriyeli canlarını kurtardı ama kendilerini daha büyük bir savaşın içinde buldular. Başta sınır illeri olmak üzere Türkiye’nin dört bir yanına savrulan Suriyeli sığınmacılardan şanslı ve paralı olanları iş sahibi oldu. 2 milyon civarındaki sığınmacıdan biraz daha şanslı olan yaklaşık 200 bin civarındaki kişi kamplarda yaşama şansı buldu. En şansızları ise parasız olanlar ve kamplarda yer bulamayanlar. Bu gruptaki yüzbinlerce kişi sokaklarda insanlık dışı şartlarda yaşam mücadelesi veriyor. Çoğunun yaşayacak bir evi dahi yok. Bu gruptaki yüz binlerce kişi dilencilikle hayatını sürdürüyor.

Her sokakta varlar

Kamplar dışında yaşayan yüz binlerce Suriyeli başta sınır illeri olmak üzere İstanbul, Gaziantep, Hatay, Mardin, Kilis, Gaziantep ve Şanlıurfa gibi şehirlerde işsizlik ve barınacak yer ihtiyacı nedeniyle dilenciliğe başlıyor. Yaşadıkları yerler, çalıştıkları işler belli olmadığı gibi dilencilikle geçinen Suriyeli sayısı da bilinmiyor. Ama artık her sokakta her mahallede dilenen Suriyelilere rastlamak mümkün. Birçokları otobüs duraklarında, parklarda ve metruk binalarda yaşamaya çalışıyor. Sokaklarda kalan ve dilenen Suriyelilerin sayısının 10 bin kişi civarında olduğu tahmin ediliyor. Bu sayının büyük çoğunluğuna İstanbul ev sahipliği yapıyor.

Kader kenar mahalle

Şehir merkezlerinde yaşayan Suriyeliler düşük kira ödemek için genelde kenar mahalleleri tercih ediyor. Zaten olumsuz koşullarda olan evlerde birkaç aile birlikte kalabiliyor. Bu durum her şeyden önce çarpık yapılaşma ve gecekondulaşmayı teşvik ediyor. Yerel halk gelir beklentisi ile evlerinin üstüne, yanına kaçak, sağlıksız ve düzensiz yapılar inşa ediyor. Bu da zaten var olan çarpık kentleşme sorununu derinleştiriyor. Bu durum ile bağlantılı olarak karşılaşılan diğer bir sosyal etki Suriyelilerin yaşadığı koşulların her türlü yasadışı işe bulaşmaları açısından müsait zemin hazırlaması.

Günlük kazanç 5-10 lira

İş bulabilecek kadar şanslı olanlar ise çok düşük ücretlere inşaat, tekstil, tarım ve makine gibi sektörlerde güvencesiz olarak ve yarı yevmiyeye çalıştırılıyor. Sokakta çalışanların çoğuna günlük 5 ile 10 TL arasında ücret veriliyor. 2011 öncesine kadar mevsimlik işçilerin çoğu doğu ve güneydoğu illerinden ülkenin batı illerine giderken şu anda mevsimlik işçilerin çoğu da Suriyelilerden oluşuyor. Geçen yıl Türkiyeli bir mevsimlik işçi 50 TL yevmiye ile çalışırken Suriyeli işçinin aldığı ücret 25 TL düzeyinde kaldı. Hükümetin bugüne kadar Suriyeli sığınmacılar için harcadığı para ise 6 milyar dolara yaklaştı.

4 yıldır Türkiye halkı Suriyelilerin dramına ortak oluyor. Kimi zaman kavgalar da yaşandı. Ama artık her iki taraf da birbirine alıştı.

Kimlik saptamak bile zor

Suriyelilerin en çok yaşadığı ikinci kent olan Gaziantep’te 5 bini aşkın Suriye plakalı araç var.

İstanbul’dan sonra en fazla Suriyeli Gaziantep’te yaşıyor. Kentte 250 binin üzerinde Suriyeli sığınmacının olduğu tahmin ediliyor. Sığınmacılar ağırlıklı olarak şehrin göç alan varoş kesimlerine yerleştiriliyor. En büyük sıkıntı Suriyelilerin sorun çıkma potansiyeli yüksek mahallelere yerleşmiş olması. Şehirde Suriye plakalı 5 bini aşkın araç bulunuyor. İç savaş öncesi Gaziantep Ticaret Odası’na kayıtlı 60 civarında Suriyeli firma varken 2014 Ekim itibarıyla bu rakam 209’a yükseldi.

Gaziantep Ticaret Odası (GTO) Başkanı Eyüp Bartık, GTO çatısı altında toplanan 12 sivil toplum kuruluşu ile birlikte Suriyelilerle ilgili rapor hazırladıklarını anımsatarak raporla ilgili şu bilgileri paylaştı: İldeki her 10 kişiden biri Suriyeli. Suriyelilerle ilgili temel sorun güvenlik. Gelenler arasında terör, hırsızlık, gasp suçu işlemiş olanlar bulunabilir. Ancak şehirdeki Suriyelilerin kimlikleri tespit edilemiyor. Bu durum vatandaşı tedirgin ediyor.

Çoğu çocuk

Çok sayıda Suriyeli işgücü var, sürekli iş arıyorlar ve kayıt dışı istihdam artıyor. Gelenlerin büyük çoğunluğu öğrenim çağında olan çocuklardan oluşuyor. Kamp dışında yaşayanların sadece yüzde 10’u eğitimini sürdürebiliyor. Müfredatın Türkçe olması ders takibini imkânsız kılıyor.

Suriyelilerin şehre yerleşmeleri ile birlikte ev kiralarının 2-3 katına kadar yükselmesi, Gazianteplilerin en çok şikâyet ettiği konular arasında yer alıyor. Vatanlarından kopup Türkiye’ye, Gaziantep’e yerleşmek zorunda kalan Suriyeli mülteciler ise virane binalarda hatta işyerlerinde yaşam mücadelesi veriyor.,