Tepebaşı Beledeyesi'nden bir ilk: Sokak toplayıcıları kooperatifleşti!

Eskişehir Tepebaşı Belediyesi, zorlu şartlar altında ve kayıt dışı olarak çalışan sokak toplayıcılarına statü kazandırmak, toplanan atıkları ise kayıt altına almak amacı ile Türkiye’de bir ilke imza attı.

SOSYAL GÜVENCELERİ OLACAK

Kooperatif ile imzalanan protokol kapsamında, herhangi bir statüleri olmadan ağır ve zorlu koşullarda ekmeklerini sokaktan çıkaran sokak toplayıcıları, tek bir çatı altında birleşecek. Böylelikle kayıt dışı ve risk altında çalışan, toplum tarafından dışlanan sokak toplayıcıları, Tepebaşı Belediyesi’nin öncülüğünde kurulan Tepebaşı Geri Dönüştürülebilir Atık Toplayıcıları Sosyal İşletme Kooperatifi (GESİKOOP) ile statüye, güvenceye, temsil edilme hakkına ve daha iyi çalışma şartlarına kavuşacak. Böylelikle tüm toplayıcılar, sosyal işletme kooperatifi ile toplumun benimsediği, saygı duyduğu, sıfır atık yönetim sistemine entegre olmuş şekilde çalışabilecek.

Yapılanma ile sokak toplayıcılarının, GESİKOOP çatısı altında bir araya gelmesi hedefleniyor. Yoğunlukla engelliler, uzun süreli işsizler, eski hükümlüler, mülteciler gibi dezavantajlı kişilerden oluşan sokak toplayıcıları, yeni oluşum sayesinde sosyal işletme kooperatifi kapsamına alınarak daha iyi şartlarda, üstelik kayıt altında çalışmış olacak.

KAYIT DIŞI ATIK TOPLANAMAYACAK

Kooperatif kapsamında dezavantajlı grupların bir araya gelmesi, iş birliği ve dayanışma yoluyla birlikte iş yapması ve atık toplayıcıları tarafından bu modelin başarıyla uygulanabileceği görüşü ile hayata geçirilen model, Türkiye’de bir ilk olma özelliği de taşıyor. Ayrıca herhangi bir statüsü olmayan, disiplin ve kayıt altına alınamamış sokak toplayıcıları, kooperatifleşerek başta ambalaj atık toplama sistemi olmak üzere belediyelerin sıfır atık yönetim sistemine de entegre edilmiş olacak. Böylelikle statü kazanan toplayıcılar, ağır ve zorlu çalışma koşullarından, koronavirüs, hepatit, kronik bronşit, astım, verem, genel iskelet yapısının bozulması gibi mesleki hastalıklardan da korunmuş olacak. Toplanan atıklar ise kayıt dışı olmaktan çıkarak, veri olarak sisteme dahil edilecek.

‘TÜRKİYE İÇİN MODEL OLABİLİR’

Tepebaşı Belediye Başkanı Ahmet Ataç, oluşuma ilişkin değerlendirme yaparak şunları söyledi: 

“Sokak toplayıcılığının, ilçemizdeki 100 aileden 400’ün üzerinde bireyin geçim kaynağı olduğunu biliyoruz. Öte yandan bu iş, sadece kentimizde değil tüm ülkede son derece yaygın bir hale geldi. Toplayıcıların ise en büyük ortak özelliği, ağır şartlarda çalışıyor olmaları. Herhangi bir kayıtları, yasal dayanakları, güvenceleri yok ve sağlıklı çalışma koşullarından mahrum durumdalar. Bizim öncülük ettiğimiz oluşum ise tüm toplayıcıları aynı çatı altında topluyor. Biz Tepebaşında, ambalaj atık toplama sistemimiz kapsamında 2009 yılından beri çalışmalarımıza kapı kapı bilgilendirme yaparak başladık. 2012 yılı itibariyle de bütün mahallelerimizden geri dönüşüm atıklarını toplamayı sürdürüyoruz. GESİKOOP bünyesindeki sokak toplayıcılarımız da hali hazırda sağlıklı şekilde işleyen sistemimize entegre olacak. Toplayıcılarımız, ilçemizdeki düzenli toplamanın dışında kalan ve zamansız çıkarılan atıkları sisteme dahil edecek. Tüm bu süreç göz önüne alındığında; bu modelin pek çok soruna çözüm olacağını ve çalışma koşullarını iyileştireceğini düşünüyoruz. Hatta sokak toplayıcılarını da benimseyen bu atık yönetim sistemi, Türkiye için rol model olabilir.”

GESİKOOP İLE BUNLARI YAPACAKLAR:

• Sokak toplayıcıları, GESİKOOP’a ortak olarak Tepebaşı İlçesi sınırları içerisinde yasal olarak ambalaj atığı toplayabilecek.

• Toplanan atıklar kooperatif merkezinin de yer aldığı lisanslı toplama ayırma tesisi ve atık getirme merkezine teslim edilecek. Toplayıcılar, ambalaj atıklarını çöplerden ayırmadan sağlıklı şartlarda toplama yapabilecek.

• Toplayıcıların küçümseyici etiketlere maruz kalmalarının önüne geçilecek, ekonomik ve toplumsal hayatta görünür hale gelmeleri sağlanacak.

• Çocuk toplayıcılara izin verilmeyecek, önlenmeye çalışılacak. Kooperatif ile iş birliğinde çocukların eğitime ağırlık verilecek.

• Kooperatifin üyeliği tüm toplayıcılara açık olurken tek koşul ise kurallara uyulması olarak belirlendi.

• Kooperatif ortağı olmayanlar atık toplayamayacak.