Türkiye’nin ‘yumuşak gücü’ bilim insanları!

Türkiye’nin tarihi ve kültürel mirasımızla ilgili yurtdışında kaygıyla izlenen hamleler yaptığı bir dönemde bu alanda uluslararası çapta çalışmalara imza atmış bir bilim insanımızdan müjdeli haber geldi.

Harvard Üniversitesi, Sanat ve Mimarlık Tarihi Bölümü’nde Ağa Han İslam Sanatı Kürsüsü Direktörü, profesör Gülru Necipoğlu Kafadar, prestijli İngiliz Akademisi üyeliğine seçildi. 118 yıllık geçmişi olan, 1400 üyeli akademinin ilk Türk üyesi olan Gülru Necipoğlu daha önce Amerikan Sanat ve Bilimler Akademisi üyeliğine seçilmişti.

Necipoğlu aynı zamanda ABD’nin en köklü kuruluşu olan Amerikan Felsefe Topluluğu üyesi. Fransızca, İtalyanca, İngilizce, Almanca, Arapça, Farsça, Osmanlıca bildiği için birçok ülkede arşiv araştırmalarını sürdüren Necipoğlu, Mimar Sinan’ı en iyi bilen, en çok araştırmış olan bilim insanı.

“Sinan Çağı: Osmanlı İmparatorluğu’nda Mimari Kültür” kitabı uluslararası ses getirmişti. Bilimsel çalışmaları Osmanlı, Akdeniz mimarisi tarihi, pre-modern İslam Sanatı ve Mimarisi, erken modern imparatorlukların kozmopolitliği, görsel kültür ve bilim tarihi ilişkileri gibi geniş bir yelpazede. Zaten İngiliz Akademisi tarafından üyeliğe seçilme gerekçesi olarak bilimsel çalışmalarının uluslararası üstünlüğü ve konularının geniş perspektifi gösterilmiş.

PARLAK ÖĞRENCİLER YETİŞTİRDİ

Ünlü Fransız ekonomist Thomas Piketty ile birlikte akademiye “Corresponding Fellowship” yani İngiliz vatandaşı olmayan üye olarak seçilen Gülru Necipoğlu bugünlerde İstanbul’da. Dolayısıyla İngiliz Akademisi üyeliğini kendisiyle konuşma fırsatını buldum. Bu yıl akademiye seçilen 86 bilim insanı arasında olmanın haklı mutluluğunu yaşıyor.

“BilimVarlık, Adalet Ağaoğlu’nu selamlıyor “Başarı sadece bilimsel özgünlük ve üretkenlikle ölçülmüyor. Kazanılan ödül ve unvanlar, uluslararası saygınlık ve en önemlisi parlak öğrenciler yetiştirmiş olmak önemli kriterler” diye devam ediyor. Necipoğlu’nun eski doktora öğrencilerinin pek çoğu Türkiye, İngiltere, ABD, Kanada ve Ortadoğu üniversitelerinde profesör, doçent ve öğretim görevlisi olarak kendi öğrencilerini yetiştiriyor. Gülru Necipoğlu’nun ektiği tohumlar dünyanın dört bir yanında yeşeriyor özetle.

TÜRKİYE NEDEN ÖNEMLİ?

Türkiye’den akademiye kabul edilen ilk bilim insanı olarak neler hissettiğini sorduğumda Gülru Necipoğlu şöyle cevap veriyor: “Bu yıl insani ve sosyal bilimler kapsamında seçilen 86 yeni üye arasında olmam güzel bir sürprizdi. Meslek hayatımda çok anlamlı ve onur verici bir unvan akademi üyeliği. 1986 yılında Harvard Üniversitesi’nde asistan profesör olarak ilk yayınlarımın hayata geçmesiyle başlayan çalışmalarımın uluslararası boyutta takdir görmesi son derece sevindirici. Demek ki çalışmalarım geniş kitlelere ulaşmış. Türkiyeli ve kadın bir bilim insanı olarak üyelilik benim için özellikle anlamlı. Öte yandan Necipoğlu’nun gözünde bu üyeliğin Türkiye için de önemi büyük. Zira Ayasofya ve Kariye ile ilgili gelişmelerin, Türkiye’yi içine kapanma ve global bağlamda yalnızlığa itme tehlikesi taşıdığı bir dönemde, Necipoğlu’nun Türkiye ve pre-modern Osmanlı sanat ve mimarisine odaklanan çalışmaları uluslararası destek ve takdir görüyor. Necipoğlu’nun İngiliz Akademisi üyeliği Türkiye’nin “yumuşak gücüne” katkı sağlıyor. İngiliz Akademisi’nin çiçeği burnunda yeni üyesi bu arada 2020-2021 akademik yılı içinde “Üç Erken Modern İmparatorluk ve Mimari Kültür: Osmanlı, Safevi ve Hint-Moğol Dünyalarına Karşılaştırmalı Bakış” kitabını tamamlamayı planlıyor. “Covid-19 inzivası, temeli 2013 yılında Cambridge Üniversitesi’nde verdiğim Slade Konferansları dizisinde atılan kitabımı bitirmeye vesile olacak” diyor.

GÜLRU NECİPOĞLU KAFADAR KİMDİR

İstanbul doğumlu Gülru Necipoğlu Kafadar lisans eğitimini Wesleyan Üniversitesi’nde bitirdikten sonra yüksek lisans ve doktorasını Harvard Üniversitesi Sanat ve Mimarlık Tarihi bölümünde tamamladı. 1986 yılında aynı bölümde yardımcı doçent olarak atandı. 1993 yılından beri üniversitenin Sanat ve Mimarlık bölümünde Ağa Han İslam Sanatı Kürsüsü’nün direktörü ve profesörü. Necipoğlu, İtalya’da Andrea Palladio Enternasyonal Mimarlık Araştırmaları gibi pek çok araştırma merkezi ve akademik derginin danışma kurulunda. Sanat ve mimarlık tarihiyle ilgili uluslararası ödüllerin sahibi.