Vatikan belgelerinde büyük İzmir yangını

İzmir’in düşman işgalinden kurtuluşundan birkaç gün sonra gerçekleşen İzmir yangınında, 25 bin ev ve işyeri kullanılamaz hale gelmişti. 2 milyon 600 bin metrekarelik alanın yanmasıyla İzmir’in üçte ikisi kül oldu. 10 bin kişinin can verdiği tahmin edilen yangında cesetlerin günlerce toplanamamasından dolayı tüm şehri sinekler basmış ve olası bir salgın hastalıktan oldukça endişelenilmişti.

Vatikan Gizli Arşivi’ni Türkiye’den araştıran ilk tarihçi olan Dr. Rinoldo Marmara, gazeteci Bülent Günal ile birlikte Ermenilerin yangından sorumlu olabileceğine dair önemli bilgiler elde etti. İzmir’de yaşayan din insanlarının Vatikan’a gönderdiği rapor ve mektuplarda çarpıcı açıklamaların yer aldığı “Vatikan Gizli Arşivleri Işığında İzmir Yangını” kitabının bir kısmı gelecek günlerde Yıllarboyu Tarih Dergisi’nde yayımlanacak.

Amerikan, İngiliz ve Yunan gazetelerinin Türkleri suçlamasında alınan referans İzmir’deki Amerikan Konsolosu George Horton’ın kaleme aldığı “Asya’nın Belası” adlı kitap ve yangına bizzat tanıklık eden Ermeni asıllı Amerikalı yazar Margaret Housepian’ın “İzmir 1922”, “Bir Şehrin Yok Edilişi” kitabı. Fransız ve İtalyan basını Rumları suçlu bulurken Atatürk’ün yakın arkadaşı Falih Rıfkı Atay “Babanız Atatürk” kitabında yangını Ermenilerin başlattığını söylüyor. Yangınla ilgili en güçlü dayanaklardan biri ise İtalyan İzmir İtfaiye Şefi Paul Grescovich’in Türklerin sorumlu tutulamayacağıyla ilgili yönünde yazdığı rapor.

Görgü tanıklarının yazdığı mektuplarda Ermenilerin bomba attığı, kundak malzemelerini sakladığı ve patlamalarla yangının eşzamanda planlanarak başlatıldığı yazıyor.