Vergi enkaz altında

Elazığ merkezli 6.8 büyüklüğündeki depremle meydana gelen büyük maddi yıkım, bir kez daha 17 Ağustos 1999 Marmara Depremi’nin yaralarını sarmak için, önce geçici olarak yürürlüğe konan ancak zamanla kalıcı hale gelen bazı deprem vergilerinin akıbetini tartışma gündemine taşıdı. Bu vergilerden elde edilen gelirin geçen zamanda nasıl ve nerelerde kullanıldığıyla ilgili şeffaf verilerin ortaya konmaması, bu tartışmanın her büyük depremden sonra bir kez yapılmasına neden oluyor. 

Marmara depremi sonrası özellikle iki geçici vergi; Özel İletişim Vergisi ve Özel İşlem Vergisi ihdas edilerek hemen uygulamaya sokuldu. Ayrıca ek gelir, kurumlar, emlak, ek MTV gibi vergiler de 1999’da yürürlüğe konuldu. Zaman içinde bu vergilerin bazıları kaldırılırken, Özel İletişim Vergisi 2003 yılı itibarıyla kalıcı hale geldi. 2000-2019 yılı arasında 67.6 milyar liralık Özel İletişim Vergisi, 2000-2004 arasında yaklaşık 2 milyar liralık Özel İşlem Vergisi toplandı. 

Bu vergi gelirlerinin kullanılma biçimiyle ilgili yapılan bütün açıklamalar ise çelişkilerle dolu oldu. Örneğin 2003 yılında, dönemin Maliye Bakanı Kemal Unakıtan, bu vergilerle ilgili “Milleti aldatmanın âlemi yok. Vergiyi getirirken bir gerekçe aranmış. Deprem vergisi denmiş. Bütçe açığını kapatmak için konulmuş” derken, 2011 yılında, yine dönemin Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, toplanan bu vergilerin sağlık, eğitim, duble yollar gibi “74 milyonun ihtiyacı”nı karşılamak için kullanıldığını ifade etmişti. 

En son, CHP Mersin Milletvekili Alpay Antmen bir açıklama yaparak Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak’a yönelttiği sorunun, bakanlık tarafından “Biz bilmiyoruz İçişleri Bakanlığı bilir” şeklide yanıtlandığını açıklamıştı.