Voltaire'in en önemli yapıtı yeniden Türkçe'de

Yaşamış en büyük filozoflardan biri olarak görülen Voltaire’in fikirleri bugün bile o kadar günceldir ki, yazdıklarının hiçbirinde modası geçmiş ya da tanınmadık bir şeye rastlanmaz. Akla gelen her türlü yazın biçimini kullanarak üretkenliğinin doruğuna ulaşan Voltaire, dönemindeki sansür yasalarına rağmen toplumsal devrimin tok sözlü savunucularından biriydi. Yazılarında hoşgörüsüzlüğü, dini dogmayı ve yaşadığı dönemin güç sahibi kurumlarını sürekli eleştirmişti.

Voltaire’in Felsefe Sözlüğü ilk olarak 1764 yılında basıldı.  Aydınlanma çağının en önemli yapıtlarından biri olarak görülen Felsefe Sözlüğü, alfabetik sıraya göre düzenlenen bir dizi kısa ve radikal makalenin kullanılmasıyla oluşturulmuş, bir “cep sözlüğü” şeklinde hazırlanarak halkın bütün kesimlerine ulaşması amaçlanmıştı. Resmi ve dini yetkililer tarafından sürekli kınanan, çeşitli ülkelerde toplatılarak yakılan bu eserde, 18. yüzyıl Fransız düşüncesine egemen olan toplumsal ve dini fikirler zeki ve iğneleyici bir dille irdelenirken, Voltaire’in sağduyu ve adaleti ihtiraslı bir şekilde savunması ön saflara çıkıyor.

Voltaire’in Felsefe Sözlüğü’nde değindiği konular genellikle hayatı boyunca tanık olduğu adaletsizliklerin toplamıydı. Dini fanatiklik yüzünden masum insanların karşılaştığı adaletsiz davranışlara ve baskılara tanık olmak, yaşadığı dönemdeki bütün tehlikelere rağmen Voltaire’in böyle bir eseri ortaya çıkarma konusundaki azmini ateşlemişti. Esprili, dürüst, eleştirici ve çağdaş bakış açısına sahip bir filozof olarak tanımlanan Voltaire’in bütün özellikleri bu mükemmel yapıtta karşımıza çıkar.

Voltaire’in Katolik Kilisesi’nin adaletsizlikleri, hoşgörüsüzlük, fanatiklik gibi konulara karşı duruşuyla, yaratancılık, hoşgörü, basın özgürlüğü gibi konuları savunuşu bu eserin konuları arasındadır.

Voltaire, Felsefe Sözlüğü, çeviren: Lûtfi Ay, İstanbul 2011, İnkılâp Kitabevi, 681 s.