Yeraltı sularında yeni esaslar

Orman ve Su İşleri Bakanlığı, iyi durumda olan yeraltı sularının mevcut durumunun korunması, yeraltı sularının kirlenmesinin ve bozulmasının önlenmesi ve bu suların iyileştirilmesi için gerekli esasları belirledi. Yeraltı su kütlelerinin ve hidrojeolojik özelliklerinin belirlenmesi ile karakterizasyonu 5 yıl içerisinde tamamlanacak. Yeraltı suyu kütlelerinin izlenmesi çalışmalarına 3 yıl içerisinde başlanacak ve izleme altyapısının oluşturulması 5 yıl içerisinde bitirilecek.

Orman ve Su İşleri Bakanlığı'nın Yeraltı Sularının Kirlenmeye Ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik Resmi Gazete'de yayımlandı. Yönetmelik, iyi durumda olan yeraltı sularının mevcut durumunun korunması, yeraltı sularının kirlenmesinin ve bozulmasının önlenmesi ve bu suların iyileştirilmesi için gerekli esasları belirlemek amaçlıyor. Yönetmelik, 3 Haziran 2007 tarihli Jeotermal Kaynaklar ve Doğal Mineralli Sular Kanunu'na konu olan sular dışındaki tüm yeraltı sularını kapsıyor.

Kapsam dışı alanlar

Yönetmelikle, kapsam dışı kalacaklar da belirlendi. Radyoaktif madde içeren suların deşarjını, başka bir baskı söz konusu olmaksızın sadece doğal jeolojik formasyonlar sebebiyle yeraltı suyunun kalitesini değiştiren durumları, yeraltı suyu kütlesindeki kirlenmenin ve bozulmanın, elde olmayan tabiat hadiselerine ve öngörülmeyen kazalara bağlı olduğu durumlar yönetmeliğin kapsamı dışında kalacak.

Atık suların doğrudan deşarjı yapılmayacak

Yeraltı sularına kalitesi her ne olursa olsun atık suların doğrudan deşarjı yapılmayacak. İçme suyu temini maksadıyla kullanılan veya kullanımı planlanan yer altı sularının kütlelerinin kalite durumu, İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik eklerinde yer alan parametre listesi ve standartları dikkate alınarak bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre değerlendirilecek. Bu su kütlelerinin koruma alanlarına, arıtılmış olsun ya da olmasın atık suların doğrudan veya dolaylı deşarjı yasak olacak. Aynı şey arıtılmış olsa bile tehlikeli maddelerin bulunduğu atıkları da kapsayacak.

Verilen izinlerin envanteri yılda bir kez SYGM'ye bildirilecek

Bunun dışında kalan durumlarda, arıtılmış atık suların yeraltı su kütlelerine dolaylı olarak deşarjına, yeraltı suyunun kullanım maksadı, kalitesi ve verilecek olan arıtılmış suların yeraltı suyuna karışması halinde yeraltı suyunun taşıma kapasitesi de dikkate alınarak yapılacak olan mühendislik çalışmaları sonucunda, Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik hükümleri gereğince Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından izin verilecek. Verilen izinlerin envanteri yılda bir kez Su Yönetimi Genel Müdürlüğü'ne (SYGM) bildirilecek. Yeraltı sularının tarımsal faaliyetler sonucunda kirlenmiş olduğunun tespiti durumunda, Tarımsal Kaynaklı Nitrat Kirliliğine Karşı Suların Korunması Yönetmeliği hükümlerine göre tedbirler alınacak ve uygulanacak.

Genel hükümler

DSİ tarafından ülke genelindeki bütün yeraltı su kütleleri belirlenecek, haritalanacak ve bu bilgiler SYGM'ye düzenli olarak gönderilecek. Yeraltı suyunda, insan faaliyetleri sonucu oluşan baskılar ve bu baskılardan oluşan etkilerin analizi, SYGM'ce gerekli tüm bilgi, belge ve envanter ilgili kurumlardan sağlanarak hazırlanacak veya hazırlatılacak. Yer altı sularının seviyelerindeki değişikliklerin etkilerinin değerlendirilmesi DSİ tarafından yapılır veya yaptırılacak ve SYGM'ye yılda bir defa bildirilecek. Yeraltı su kalitesinde kirlilik etkilerinin değerlendirilmesi SYGM ve DSİ tarafından yapılacak veya yaptırılacak. Bu değerlendirmeye göre risk altında olan yeraltı su kütleleri SYGM ve DSİ tarafından, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Çalışma Grupları Yönetmeliği hükümleri gereğince kurulacak çalışma grupları marifetiyle müştereken belirlenecek.

Envanter SYGM tarafından tutulacak

Risk altında olduğu belirlenen yeraltı suyu kütlelerinin karakterizasyonunun envanteri SYGM tarafından tutulacak. Tedbirler Programı ve Yeraltı Suyu Koruma Alanları İçme ve kullanma suyu olarak yer altı suyu temin edilen kuyu, pınar, kaynak, kaptaj, tünel, galeri ve benzeri yapılarda İnsani Tüketim Amaçlı Sular Hakkında Yönetmelik gereğince izleme yapılacak.

DSİ Genel Müdürlüğü, kuyu, pınar, kaynak, kaptaj, tünel, galeri ve benzeri için koruma alanlarını belirleyecek. Belirlenen tüm koruma alanlarının envanterini tutacak ve koruma alanı haritası hazırlayacak. Koruma alanları envanteri ve haritaları beş yılda bir güncellenecek ve SYGM'ye bildirilecek. Toplu içme suyu temini maksadıyla kullanılan kuyu, pınar, kaynak, kaptaj, tünel, galeri ve benzeri yapıların korunması maksadıyla; kuyu, pınar, kaynak, kaptaj, tünel, galeri ve benzeri yapılara 50 metreden daha yakın mesafede hiçbir yapıya katı ve sıvı atık boşaltımına ve geçişe izin verilmeyecek. Bu koruma tedbirini uygulayabilmek için yeraltı suyu kaynağının 50 metre çevresi dikenli tel ile çevrilecek. Bu alan içme suyunun temin edildiği idare veya idareler tarafından kamulaştırılarak emniyete alınacak ve tapu kaydına koruma alanı olarak işlenerek Bakanlığa bildirilecek. Bu alanda hiçbir faaliyete izin verilmeyecek.

Koruma alanının büyüklüğü yerel şartlara göre DSİ'ce değiştirilebilecek

Koruma alanının büyüklüğü yerel şartlara göre, SYGM'nin görüşü dikkate alınarak DSİ'ce değiştirilebilecek. Gerektiği hallerde ikinci bir koruma bandı oluşturulabilecek.
Mutlak koruma alanı dışında oluşturulan ikinci koruma alanında yapılaşmaya izin verilmeksizin yalnızca geçiş, rekreasyon gibi maksatlarla kullanımına izin verilebilecek. Koruma alanı içinde atık boşaltımını engelleyecek tedbirler alınacak. Bu alanlarda yeraltı suyu kalitesine zarar verme riski olan faaliyetlere izin verilmeyecek. Atık sularla veya yağmur suları ile çözünerek yeraltı suyuna taşınabilecek nitelikteki maddeler yeraltı suyu besleme havzası içerisinde zeminde doğrudan depolanamayacak.

İstisnai durumlar

DSİ, bu Yönetmeliğin kapsamı dışında yer alan reenjeksiyonlar için izin şartlarını belirleyecek. İzin verilecek kapsam dışı jeenseksiyonlar şöyle olacak:

"Hidrokarbonların aranması faaliyetleri sonucu ortaya çıkan maddelerden başka maddeler içermeyen, sadece hidrokarbonların aranması ile ilgili faaliyetler sonucu ortaya çıkan maddeleri içeren suların, hidrokarbonların çıkarıldığı jeolojik formasyonlara ya da daimi doğal sebepler neticesinde başka maksatlar için uygun olmayan jeolojik formasyonlara, aynı derinlik ve aynı kaynağa olmak şartı ile, reenjeksiyonu; Maden ve taş ocaklarında işletme faaliyetleri sırasında pompalama ile uzaklaştırılması gereken yeraltı suyunun, aynı derinlik ve aynı kaynağa olmak şartı ile reenjeksiyonunu; Doğal gaz ya da likit petrol gazının (LPG) depolanması gayesiyle, doğal sebepler neticesinde başka maksatlar için uygun olmayan jeolojik formasyonlara enjeksiyonu."

İstisnai durumlar için verilen izinlerin envanteri izin veren idare tarafından tutulur ve SYGM'ye bildirilecek.

5 yıl içinde tamamlanacak

Yeraltı su kütlelerinin ve hidrojeolojik özelliklerinin belirlenmesi ile karakterizasyonu bu 5 yıl içerisinde tamamlanacak. Yeraltı suyu kütlelerinin izlenmesi çalışmalarına 3 yıl içerisinde başlanacak ve izleme altyapısının oluşturulması 5 yıl içerisinde tamamlanacak.

Eşik değerlerin belirlenmesi

Yönetmelikle, yeraltı suyu kütleleri için eşik değerlerin belirlenmesi ve iyileştirmeye başlama noktasının tanımlanması ile ilgili süreçler de belirlendi. Buna göre yeraltı suyu kirleticileri ve kirlilik belirtileri için eşik değerler kılavuzunda yer alan maddeler için eşik değerlerin belirlenmesi, gerekli görüldüğü temel kirletici maddelerin ve eşik değerlerin belirlenmesi ile iyileştirmeye başlama noktasının tanımlanması, izleme altyapısının bu Yönetmeliğe uygun hale getirilmesini müteakiben 5 yıl içerisinde tamamlanacak.

Tedbir programları 2 yıl içerisinde hazırlanacak

Yönetmelikle, tedbirler programının oluşturulması ile ilgili süreçler de belirlendi. Tedbir programları, eşik değerlerin belirlenmesi, temel kirleticiler listesinde yer alan maddelerin ve bu maddeler için eşik değerlerin belirlenmesi ve iyileştirmeye başlama noktasının tanımlanmasını müteakiben 2 yıl içerisinde hazırlanacak.