Merhaba
Kapağımızda yer alan iki ölümsüz usta; Gültekin Emre’nin kaleminden Maksim Gorki ve Feridun Andaç’ın kaleminden Gabriel Garcìa Màrquez ile “Merhaba”.
“Gülüyor ve ağlıyor hıçkırarak, fırtınanın kara iblisi.. / Eğleniyor bulutlarla, sevinçten ağlıyor hıçkırarak. / Öfkesinde gök gürültüsünün, o duyarlı şeytan, çoktan / duymuştur sesini yorgunluğun; ve bulutların güneşi / gizleyemeyeceğini, hiçbir zaman gizleyemeyeceğini / bilmektedir. / Rüzgâr uluyor… gök gümbürdüyor… / Denizin uçurumu üstünde mavi bir alev gibi yanıyor / bulutların sürüsü. Deniz, yakalayıp şimşeklerin oklarını, / söndürüyor sonsuz bağrında ve yansıları bu şimşeklerin, / kıvrılarak ateşten yılanlar gibi, silinip gidiyorlar denizde. / -Fırtına! Fırtına geliyor birazdan! / Gözüpek fırtına habercisidir bu, böğürürken deniz / kudurmuşçasına, şimşeklerin arasından süzülen. Ve / haykırıyor zaferin peygamberi: / -Varsın daha güçlü, daha güçlü patlasın fırtına!” (1901) (Maksim Gorki, Çeviren: Ataol Behramoğlu, “‘Fırtına Habercisi’nin Türküsü”).
Gorki’nin kahramanları halkın bağrından çıkmıştır hep. Toplumun en alt tabakasının temsilcileri serseriler, hayalperestler, isyankârlar, fahişeler, işsizlerdir. Yapıtlarının ruhunu yansıtan kahramanlar durmadan tartışır, yaşamın anlamı üzerine düşünür, hep sorular sorup yanıt ararlar.
Yapıtlarındaki romantik unsurlar okuru şaşırtan, güzellik duygusu veren, eylemin içinde görmeye çalışan bir oluşumdur. Hele ki “Sosyalist Gerçekçiliğin” doğuşunun da bir belgesi niteliğindeki başyapıtı Ana romanıyla, Rus işçi sınıfının devrim mücadelesiyle tanıştırır Gorki.
Halkın, elbette insanın kültürünü, yaşamını halk destanlarıyla özdeşleşerek ele alır. Dili, anlatımı yalındır. Çağının duygu, düşünce, yaşamının en yakın tanığıdır. Rus edebiyatının “babası” ve “sosyalist gerçekçiliğin kurucusu” bir yazardır.
Gorki’nin öyküleri, romanları kadar oyunları da hep çok ses getirmiştir, getirmeyi de sürdürüyor. Ölümünün 90. yılında anısına saygıyla Maksim Gorki kapağımızda. Gültekin Emre’nin yazısı...
Màrquez’in anlatıcılığının labirentlerine kapı aralayan Gerald Martin’in “Gabriel Garcìa Màrquez’e Giriş” (Çeviren: Emrah İmre, Can Yayınları) kitabı bir ilk adımdır. Ardından kısa süre önce yayımlanan Gabriel Garcìa Màrquez: Bir Ömür (Çeviren: Zeynep Alpar, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları) için de bir yazar için yazılmış en iyi biyografi diyebiliriz.
Kolombiya’da 1946’dan 1964’e kadar süren iç savaş onun roman dünyasının arka planında kanayan bir hafıza olarak yer eder Màrquez’in. Küba Devrimi onda, siyasal bilincinin seyrine dönük yeni bir bakış edinmesini sağlar. Kendi toprağına, kültürüne, ülkesinin toplumsal gerçekliklerine ait bir yazardır.
Edebi bilinç, edebiyat belleği oluşturmak gençlik döneminden beri savunduğu ilkelerdendir. Màrquez, yazdığı her bir romanıyla Latin Amerika’nın zamanına, tarihsel gerçekliğine bir kayıt düşer. Bir anlatıcı olarak dünyayı okuma bilgisi, ülkesinin tarihine dönük bakışı, Latin Amerika gerçeğini yansıtma biçimi, edebi belleği anlatılarında yarattığı dünyayı okuyucu katında “büyük edebiyat” kılıyor.
Onun yazıya adanmış ömrünün başarısının üç yönünü şöyle açıklayacaktır Gerald Martin: “Birincisi, en meşhur olduğu yöne olan kurmaca anlatıları, yani romanları ve öyküleri; ikincisi, yine bir ömre yayılan gazeteciliği; üçüncüsü, sinema-senaryolar ve uyarlamalar yazmak, prodüksiyon safhasına katılmak…” Onu bir dünya anlatıcı kılan, Latin Amerika’nın hafızası yapan da bunlardır. Gabriel Garcìa Màrquez kapağımızda. Feridun Andaç’ın yazısı...
- Adnan Binyazar (Davut Köksoy, Köşede Kalmasın, Barış Kitap),
- Ferda Fidan (“İntihar fikriyle yaşama tutunan aykırı filozof: E. M. Cioran!”)
- Y. Bekir Yurdakul (“Şiir Hep Barışı Arıyor” / Ahmet Günbaş, Çocuk Başına, Klaros Yayınları / Özlem Tezcan Dertsiz, Kumbaram Şiir Dolu, Sadık Uygun Yayınları),
- Vitrindekiler, kısa tanıtımlar, Emek Yurdakul’un hazırladığı Güncel ve Mustafa Başaran’ın hazırladığı Bulmaca ile de düşün trafiği sürüyor!
İyi okumalar...
Gamze Akdemir
Kitap Dergi, BUGÜN gazeteniz Cumhuriyet’le birlikte...
Unutmayın; her gün Cumhuriyet her perşembe Cumhuriyet Kitap Dergi okunur!
