Yunus Nadi... Kuvayı Milliyeci, Atatürkçü, Cumhuriyetçi, Aydınlanmacı... Alev Coşkun’un yazısı...

CUMHURİYET, ÖDÜN VERMEZ İLKELERİYLE İLERLİYOR

Yunus Nadi, 67 yıllık yaşamında sadece gazetecilik yaptı. Malumat dergisi, Tasvir-i Efkar gazetelerinde muhabirlik, yazı işleri müdürlüğü; İttihat ve Terakki’nin Selanik’te yayınladığı Rumeli gazetesinde başyazar; İstanbul’da kendisinin kurduğu Yeni Gün gazetesinde başyazar; Ankara’da Anadolu’da Yenigün gazetesinde başyazar ve sonunda Atatürk’ün önerisi ve maddi manevi desteğiyle kurulan ve ilk sayısı 7 Mayıs 1924’te yayımlanan Cumhuriyet gazetesinin sahibi ve başyazarı...

Birinci Meclis’ten 1946 yılına kadar milletvekili, ateşli bir polemikçi, ödün vermeyen bir Cumhuriyetçi...

Birinci Meclis’te Atatürk’ün yanında bir Kuvayı Milliyeciydi. Cumhuriyet ilan edildiğinde konuyu Meclis kürsüsünde Anayasa Komisyonu Başkanı olarak savunan ve ilan eden oydu.

Cumhuriyet gazetesinde padişahçılara, halifecilere karşı Cumhuriyet ilkelerini, aydınlanma devrimlerini savunan oydu.

İlkelerini koyduğu Cumhuriyet gazetesi 98 yıllık köklü bir çınar olarak onun çizdiği yolda ideallerini yürütüyor.

Kuşkusuz böyle bir gazetecinin ilgi odağı olması doğaldır. Nitekim gerek Cumhuriyet gazetesi gerekse Yunus Nadi ile ilgili olarak yüksek lisans tezleri, doktora tezleri ve kitaplar yazıldı.

DR. PINAR AYDOĞAN’DAN KEMALİZMİN MUHAFAZÂKAR YORUMU!

2020 ve 2021’de yayımlanan iki kitaptan söz edeceğiz.

Karadeniz Teknik Üniversitesi Kamu Yönetimi bölümü öğretim üyesi Dr. Pınar Aydoğan’ın “Yunus Nadi - Kemalizmin Muhafazakâr Yorumu” adını taşıyan kitabı Alfa Yayınları tarafından basıldı. Kaynakça ile birlikte 485 sayfalık kitap temelde iki bölümden oluşuyor.

“Modernizm ve muhafazakârlık” başlığını taşıyan giriş bölümünde, Avrupa aydınlanması ele alınıp inceleniyor. Daha sonra Yunus Nadi’nin düşünsel yapısı incelenmekte ve konular “Nadi’nin Düşünceleri”, “Yunus Nadi ve Batı”, “Yunus Nadi ve Muhalefet”, “Serbest Fırka ve Yunus Nadi” başlıklarıyla ele alınmaktadır.

Bu kitap aslında Gazi Üniversitesi’nde “Kemalizmin Muhafazakâr Bir Yorumu - Yunus Nadi” adlı doktora tezi gözden geçirilerek oluşmuştur.

Giriş kısmındaki “Modernizm ve muhafazakârlık”, okuyucu için bir arka plan bilgisi sunmaktadır. Yazar’a göre Yunus Nadi’nin Cumhuriyet gazetesinin yayın çizgisini oluşturmasındaki üç eğilim şunlardır:

1. Kurtuluş Savaşı’nın haklılığına ve zafere olan kesin inanç,

2. Saltanat ve hilafete karşı tutum,

3. Emperyalizme karşı ve sosyalizme yatkın bir eğilim ve uluslararası planda mazlum milletlere yakın bir tutum.

Dr. Aydoğan, kitabın başlığını oluşturan “Kemalizmin muhafazakâr yorumu” yerine “Kemalizmin keskin ve ödün vermez yorumu” adını kullansaydı, kanımızca doğru bir değerlendirme yapmış olurdu.

Kitap, sosyal bilimsel metodolojisi çerçevesinde yazıldığı ve geniş bir kaynakça verildiği için bu konuda son derece yararlı bir üründür.

DR. FERHAT EROĞLU’NDAN KRONOLOJİK DİZGEYLE ‘YUNUS NADİ’

İkinci kitap Dr. Ferhat Eroğlu’na aittir. Yunus Nadi adıyla Atatürk Araştırma Merkezi tarafından basılmıştır. Çalışma için tüm belgeler (Ankara, İstanbul, İzmir ve Muğla’dan) toplanmış; 11 kütüphane ve 4 arşivden yararlanılmıştır.

Dr. Eroğlu’nun da belirttiği gibi Yunus Nadi, 1913 yılından itibaren neredeyse her gün yazan bir gazetecidir. Sadece Tasvir-i Efkâr’da 1700 civarında imzalı makale yazmıştır.

Bu kitap, Yunus Nadi’nin yaşamını kronolojik olarak bir tarih dizgesi çerçevesinde incelemekte ve düşünce ve görüşlerini de kaynak göstererek vermektedir.

Yunus Nadi’nin Ankara’daki konumu, Anadolu’da Yenigün’ün politik ve düşünsel görevi de değerlendirilmiştir.

İLHAN SELÇUK: ‘YUNUS NADİ, ULUSAL KURTULUŞUN BAŞ GAZETECİSİ!’

Cumhuriyet gazetesinin 50. yıl dönümünde İlhan Selçuk, Mustafa Kemal’i Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın “mucidi”, Yunus Nadi’yi ise bu savaşın “gazetecisi” olarak tanımlamıştı. (Cumhuriyet, 7 Mayıs 1974)

Nadi, sadece Kuvayı Milliye ordusunun zaferlerini değil, Kuvayı Milliye’nin düşünsel içeriğini de yazıyordu.

İstanbul basını, TBMM’de ilan edilen Cumhuriyet rejiminin aslında cumhuriyet adıyla bir diktatörlüğe gittiğini savunuyor, böylesi bir algı yaratmak istiyordu. İstanbul’da yayına başlayan Cumhuriyet gazetesi ise hanedanın ülkeyi emperyalistlere peşkeş çektiğini, hilafetin çöktüğünü, savaşı kazanan halkın yönetimi eline almasının doğal olduğunu yazıyordu.

Gazi Üniversitesi’nde öğretim üyesi olarak görev yapan Dr. Eroğlu’nun Yunus Nadi kitabı 373 sayfa olup, kaynakça ve bir dizin de içermektedir.

Her iki kitap da Yunus Nadi’nin gerek Mili Mücadeleci gerekse Milli Mücadele sonrası konumunu anlayıp özümsememize katkı sağlamaktadır. Milli Mücadele kütüphanemiz için önemli bir kazançtır.