Gülsüm Cengiz’den ‘Bir Edebiyat Durağı: Küçükçekmece’

Bir Edebiyat Durağı / Küçükçekmece adlı kitabının (Küçükçekmece Belediyesi Kültür Yayınları) adlı kitabında yer alan şair ve yazarları geçmişleriyle birlikte anarken öncelikle insani olanın bellekten silinmediğine dikkat çekiyor Gülsüm Cengiz.

Mehmet Akif Ersoy dini ve milli şiirlerin şairi olarak tanınsa da dikkatli okuyucular onun insanlara karşı sorumluluk duyan, acılarını eserlerinde yansıtan yönünü de bilir. Yazar anlatımıyla ve kitapta yer verdiği şiirlerle Mehmet Akif’in bu yönüne de dikkat çekiyor.

İyi bir baba olduğunu, ayrıca kendi çocuklarının yanı sıra, şair, ölen arkadaşının üç çocuğunun bakımını, eğitimini üstlendiğini vurguluyor.

12 Mart 1921’de TBMM’de “İstiklal Marşı” şiirinin “milli marş” olarak kabul edilmesi nedeniyle 500 liralık ödülü de yoksullara sahip çıkan Dar-ül Mesai’ye bağışladığını anımsatıyor ardından.

1940 toplumcu kuşağından şair, yayıncı ve matbaacı Yusuf Ahıskalı da kitapta yer alan bir diğer isim. Yaşamının sonuna dek Menekşe’de yaşamış Ahıskalı. Dönemin siyasi baskıları onun dergicilik tutkusunu yok edememiş.

1938’de ilk sayısı çıkan haftalık edebiyat dergisi SES’te, o dönemde cezaevinde bulunan Nâzım Hikmet’in şiirlerini bazen gerçek adıyla bazen de Nurettin Eşfak adıyla yayınlamış. Savaş karşıtı olduğu için, dönemin göz açtırmayan baskılarından o da payını almış.

Hasan İzzettin Dinamo’nun eşiyle birlikte, Menekşe’de ucuza bir gecekondu satın alıp yerleşmelerine de çocukluk arkadaşı Yusuf Ahıskalı’nın yardımcı olduğunu öğreniyoruz.

Afşar Timuçin’e gelince... Ailesiyle birlikte bir süre Soğuksu’da yaşamış Timuçin ve hem okuyup hem de çalışarak eğitimini tamamlamış. Dünya görüşü nedeniyle ailece çeşitli sıkıntılar yaşamalarına karşın dergi çıkarıp yayınevi kurarak düşüncelerini toplumla paylaşmayı sürdürmüş.

Ve Basınköylüler... Basınköy’deki yolu, suyu, elektriği olmayan kooperatif evine ilk taşınanlardan biri olan Yaşar Kemal, eşi Thilda’nın ölümüne kadar burada yaşamıştır. O dönemde yazdığı eserlerinin hemen tümü Menekşe Koyu’nda geçer.

TİP Sözcüsü ve Ant Dergisi kurucularından olan Yaşar Kemal’in yazıları nedeniyle Alpay Kabacalı ile birlikte yargılandığına dikkat çeken Gülsüm Cengiz, “Seçimini emekten, emekçiden, yoksul halktan yapan bütün aydın, sanatçı ve devrimciler gibi o da seçiminin bedelini ödedi” diye yazıyor kitabında.

Karikatürist ve çizgi roman yazarı Mustafa Eremektar “Mıstık”... Oğluna karşı sevecen bir baba. Kitapta; günlük yaşamın çelişkilerini, emek, barış vb. konuları yapıtlarında ustalıkta işlediğine, çocuklar için yazıp çizdiği çizgi romanlarda çevreye, topluma, doğaya olan duyarlığına dikkat çekilmiş.

Çetin Altan da ailesiyle birlikte Basınköy’e yerleşen yazarlarımızdan. Orhan Kemal ile karşılıklı bloklarda oturmuşlar, çocukları arkadaş olmuş.

1940 toplumcu gerçekçi kuşaktan İlhami Bekir Tez de yolu Menekşe’ye düşenlerden. Nâzım Hikmet’le tanışması yaşamında önemli bir dönüşüme neden olmuş; dostlukları bu iki şairi ortak bir çocuk kitabında buluşturmuş.

1940’ta girdiği Bursa Cezaevi’nde Nâzım Hikmet’le tanışan ve onun önerisiyle öykü ve romana yönelen Orhan Kemal ve ailesi, yazdıklarının hemen yayımlanamaması nedeniyle sıkıntılı günler geçirmişler. Ancak 27 Mayıs’tan sonra Basınköy’deki daireyi AST tarafından sahnelenen oyununun telifiyle satın almışlar.

40 kuşağının önemli şairlerinden Enver Gökçe’nin de yolu Menekşe’ye düşmüş. Yaşar Kemal’in düşünceleri nedeniyle zor zaman geçiren arkadaşlarına hep yaptığı gibi, Meydan Larousse’da ona iş bulmasıyla ve Menekşe’ye taşınmasına yardımcı olmasıyla kısa süre de olsa rahat bir soluk almış.

Usta şairlerimizden Eray Canberk, bir yıl Safraköy’deki dükkandan bozma sınıfta öğrencileriyle ders yapmış. Kitabın son konuğu 1980 doğumlu yazar Ömer Açık, Küçükçekmece’de yaşarken, ilk çocuk ve gençlik romanı Menekşe İstasyonu’nu yazmış.

Bir edebiyatçının edebiyat dünyasına içeriden bakması sık rastlanan bir durum değil. Kitap, ülkemiz edebiyat tarihine önemli bir katkı sunuyor. Gülsüm Cengiz, kitabın sonundaki bibliyografik listenin de gösterdiği gibi iğneyle kuyu kazarcasına bir çalışma yapmış. Kitabın yazılmasına aracı olan Küçükçekmece Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler Müdürü yazar Güney Özkılınç’ın ve Küçükçekmece Belediye Başkanı Kemal Çebi’nin bu girişimi dileriz diğer belediyelerimiz için de örnek olur.