BUGÜN günlerden Cumhuriyet Kitap! (13 Nisan 2023)

Geçtiğimiz yıl yayımlanan, üçlemesinin 1915-1922 yılları arasını incelediği ilk halkası Mustafa Kemal Anlatıyor: Savaş ve Barış’ın kısa süre önce yayımlanan ikinci halkası Gazi Mustafa Kemal Anlatıyor-İdealim: Çağdaş Türkiye (1922-1927) (Kırmızı Kedi Yayınevi) ile Türk Silahlı Kuvvetleri’nin 26. Genelkurmay Başkanı İlker Başbuğ kapağımızda.

İlker Başbuğ, Savaş ve Barış’ta, askeri ve sivil öncül tasarılarını nasıl şekillendirdiğini, İttihat ve Terakki’nin zafer sarhoşluğuna ilişkin endişelerini, Enver Paşa’nın hırsını, panturanizm hayaliyle ülkenin maceralara sürükleneceğine ilişkin haklı öngörülerini Mustafa Kemal’in dilinden yalın ve akıcı bir kurguyla yetkin dille kaleme almıştı.

Başbuğ, Gazi Mustafa Kemal Anlatıyor - İdealim: Çağdaş Türkiye (1922-1927) adlı kitabında ise aynı yetkinlikle, her an devreye sokmaya hazır olduğu askeri tedbirleri elden bırakmamakla birlikte diplomasiye hele ki kamu diplomasisine yoğunlaşan, tam bağımsızlığa giden yolda her anına müdahil olduğu bir Mudanya Ateşkes Anlaşması’nın sonuçlarıyla düşmanların içişleri üzerindeki dengeleri değiştiren, yerli ve yabancı gazetecilere yaptığı açıklamalarda ve halkla buluştuğu konuşmalarında, hem dünyayı hem halkını “Yeni Türkiye” fikrine ve gözbebeği devrim tasarılarına aşama aşama hazırlayan Gazi Mustafa Kemal’e ve ustalaştığı “kriz yönetimi”ne odaklanıyor.

Kitabında rejim tartışmalarına geniş bir yer veren ve Cumhuriyet kadrolarındaki çatlakları, ayrılıkçıları da ele alan İlker Başbuğ yanı sıra Ankara’nın benimsediği, ılımlı devlet müdahalesini içeren “Solidarizm”in tanımını yaptıktan sonra “Solidarizm sınıf çatışmasını önleyebilir miydi?” sorgulamasını gündeme getiriyor.

Meclis’te özellikle hilafet konusunda yaşanan iç savaşın anatomisini gözler önüne seren Başbuğ, Gazi Mustafa Kemal’in hilafet, saltanat, din, İslam konularının yanı sıra eğitim ve kadın hakları konularındaki görüşlerini yine kendi dilinden canlı bir anlatımla sunuyor.

Lozan Konferansı’nın çıkmaza girdiği günlerde, en önemli konuşmasını yapacağı 16- 17 Ocak 1923’te İzmit Kasrı’nda gazetecilerle bir araya gelen Gazi Mustafa Kemal’in Musul ve Kürtlük meselelerine ilişkin önemli saptamalarını da irdeleyen Başbuğ yanı sıra Türkiye İktisat Kongresi’nin sonuçlarını değerlendiriyor.

İdealim: Çağdaş Türkiye kitabını konuştuğumuz İlker Başbuğ,n üçlemesinin son halkası olacak 16. kitabında ise “Türk Devrimi”nin son safhasını oluşturacak “Kültür Devrimi”nin yaşandığı 1927-1938 dönemini ele alacak.

İyi okumalar

Gamze Akdemir