Afrikaans diline uzun ömürler

Theron, bir podcast yayınında Güney Afrika’da büyüdüğünü ve 19 yaşına gelene kadar sadece Afrikaans konuştuğunu ancak bu dili şu anda sadece 44 kişinin konuştuğuna dair espri yaptı ve Afrikaans konuşmanın yararı olmadığını söyledi.

CHARLİZE THERON HEDEFTE

Vay sen misin Afrikaans dilinin geleceği hakkında kötü konuşan! Afrikaans konuşanlar da açtılar ağızlarını, yumdular gözlerini... Aralarında İngilizceden çok Afrikaans konuşurken duyduğum arkadaşlarıma konu hakkında fikirlerini sorduğumda ise “Evet Afrikaans konuşan son 44 kişiden biri de benim” diyerek kendilerince konuyu hafife aldılar. Sıklıkla kullandıkları Türkçe’de “Her neyse” anlamına gelen “Genade” kelimesini kullanıp kollarını iki yana açıp havaya kaldırarak omuzlarını alaycı şekilde silkmeyi ihmal etmediler. Kendisi de doktor olan arkadaşım, “İnsandan insana ilk kalp naklini gerçekleştiren Güney Afrikalı cerrah Christian Barnard tüm eğitimini Afrikaans dilinde aldı. Şimdi Afrikaans yeterli bir dil midir değil midir” diye sordu bana. Politik doğruculuk kavramının yürürlüğe koymanın tam zamanıydı. “Beni değil Charlize Theron’u ikna edeceksiniz” demek yerine retorik soruya cevap vermemeyi tercih ettim.

SOSYAL MEDYA KAPIŞMASI

Dünyanın neresinde olursa olsun sosyal medya kullanıcıları ihtilaflı konularda aralarında kapışmak için hiçbir fırsatı kaçırmaz. Güney Afrika’da da beklenen oldu. Toplumun her kesiminden farklı görüşlere sahip kişiler Hollywood yıldızının başlattığı tartışma üzerinden bölünmekte beis görmediler. Kimi sosyal medya kullanıcıları, Charlize Theron’u “köklerinden utanmakla” suçladı. Bazıları, ünlü oyuncunun siyah nüfusa “yaranmaya çalıştığını” savundu, kimisi Afrikaans dilinin travmatik geçen çocukluk deneyimlerini hatırlattığından unutmak istediği geçmişine atıfta bulundu. Kamuoyunun bir kısmı, beyaz azınlığın Güney Afrika’yı yönettiği Apartheid döneminde, Afrikaans’ın dayatılan dil olmasından dolayı Theron’a destek verdi. Afrikaans diline ilişkin istatistiklere göre; Güney Afrika nüfusunun sadece yüzde 13’ü yani yaklaşık 7 milyon kişi birinci dil olarak Afrikaans konuşuyor. Afrikaans dilini ikinci ve üçüncü dil olarak konuşanları da eklersek bu rakam 20 milyona yaklaşıyor. Afrikaans, Afrika’da gelişmiş bir dil. Ancak Apartheid döneminde insanları kutuplaştıran bir dil oldu. Flemenkçe’den esinlendiğinden dolayı Afrikaans dilinin sadece beyazlara ait olduğunu düşünmek ise yanlış olur. Günümüzde Afrikaans dilini konuşan nüfusun yüzde 60’ını siyahlar oluşturuyor. Her gün yepyeni şarkı ve şiirlerin yazıldığı, sayısız filmlerin Afrikaans dilinde çekildiği gerçeğini de unutmamak lazım. Kanımca; Afrikaans dili yok oluyor demek yanlış olur. Etrafımda birçok insan aralarında Afrikaans konuşuyor. Memnuniyetle belirtirim ki bu sayı 44’ün çok üzerinde. Afrikaans dili Doğu’yu (Malay, Endonezya), Batı’yı (Hollanda) ve Afrika’yı (Khoi ve San) dillerinin etkilerini bir araya getirdiği ayrıcalıklı bir dil. 

Afrikaans konuşan bir kişi Avrupa dillerine kolaylıkla adapte olabilir. Afrikaans anadili veya ikinci dili olarak her kişi biraz çaba gösterdiği takdirde Hollandalı, Alman ve Avusturyalı ile kolaylıkla iletişim kurabilir. Hatta yurtdışında çalışmak zorunda kalırlarsa, tek dil konuşan İngilizlere göre yeni bir dil öğrenme konusunda daha avantajlılar. Hollywood yıldızı anadili konusunda yaptığı çıkışla bir tartışmanın fitilini ateşledi. 

Sen; Hollywood’da rol kesmeye devam et, Afrikaans’ı bize bırak diyenlere şimdilik Charlize Theron kanadından yorum gelmedi. Afrikaans dilini çok umursadığından mı, “Reklamın iyisi kötüsü olmaz” diye düşündüğünden mi konuyu bir anda gündeme getirdi bilemem. Ancak suyu bir kere bulandırdıktan sonra sessiz kalarak; Beverly Hills’teki evinden Pasifik Okyanusu’na bakarken Afrika Kıtası’nın en güneyindeki vatanına Afrikaans dilinde çok kullanılan “Moenie die hoender ruk nie’’ (Birebir çevirisi; tavuğu çok fazla sarsma. Ancak konunun tavuk ile alakası yok! Tartışmayı fazla uzatmayalım, “Tamam sen haklısın” gibi durumlarda kullanılıyor) şeklinde mesaj gönderdiğine bahse girer, Afrikaans diline uzun ve sağlıklı ömürler dilerim. 

elifgunsel@yahoo.com