Fil Hastalığı ( Lenfödem) nedir? Fil Hastalığı neden olur? Fil Hastalığının tedavisi var mı?

Fil hastalığı (Lenfödem) genellikle ekstrem itelerde şişme ile kendini gösteren proteinden zengin lenf sıvısının hücreler arası alanda birikmesidir. Bir başka tanımla lenf ödem lenf drenajı ve kılcal damar filtrasyonu arasındaki dengesizlik sonucu hücrelerarası alandaki sıvı ve protein miktarının artmasıdır.

FİL HASTALIĞI NEDEN OLUR?

Vücudumuzda kan dolaşımı dışında, dokular arasındaki boşluklardaki sıvıları toplayan ve bu sıvıları sürekli olarak yenileyen lenfatik dolaşım bulunur. Lenfatik dolaşım tüm vücutta dokularımızda bulunan sıvıları gözle görülmeyecek kadar küçük ve ince kanallar ile toplar ve bu toplanan sıvılar vücudumuzda belirli noktalarda nod(düğüm) adı verilen bölgelerde birikirler. Daha sonra nodlar aracılığıyla bu sıvılar derin sisteme yönlenirler ve merkezde kirli kanla birleşerek kalbin sağ kısmına erişirler. Lenfatik dolaşımın çok çeşitli görevleri vardır. Dokulardaki arasındaki sıvı miktarının ayarlanması ve yenilenmesi, bağırsaklarda gıdaların emilimi, özellikle nodlarda(düğümlerde) immün sistem hücrelerinin olgunlaşması örnek verilebilir.

Özellikle kollar ve bacaklardaki cilt seviyesindeki lenf kanalları farklı neÖzellikle kollar ve bacaklardaki cilt seviyesindeki lenf kanalları farklı nedenlere bağlı olarak tıkanabilmektedir. Bu nedenler doğuştan gelen anatomik bozukluklar(primer: birincil) olabileceği gibi, enfeksiyon, travma, cerrahi operasyon geçirilmesi( kanser tedavisi sonrası lenf düğümünün çıkartılması) gibi nedenler (sekonder: ikincil) ile hasarlanabilirler. Netice itibarı ile gerek kanalların gerekse lenf düğümlerinin hasarlanması sonucu dokularda sıvı emilim işlemi yeterli seviyede yapılamaz ve birikmeye başlar. Bu aşamadan sonra özellikle kollar ve bacaklarda sıvılar birikmeye başlar(ödem) . Hastalığın nedenlerinin farklı olması nedeniyle her yaş gurubunda ve cinsiyette görülebilmektedir. Primer nedenli olanlar doğuştan gelen anatomik bozukluklar nedeniyle oluştuğu için doğumda veya genç yaş gurubunda daha sık olarak farkedilirler.

Oluşan ödem zaman içerisinde vücutta özellikle cildimizde birtakım değişiklikleri tetikler. Bu nedenle cilt genişlemeye ve kalınlaşmaya başlar. Zamanla lenf sıvıları cildin beslenmesini bozar ve ciltte sızıntılar ve yaralar oluşmaya başlar. Kollar ve bacaklar genişlemeye ve ağırlaşmaya başlar ileri evrede sonuç hareket zorluğu ve yaralar içinde kalmış kollar ve bacaklar ile sonlanır.

FİL HASTALIĞININ BELİRTİLERİ NELERDİR?

En belirgin belirtisi etkilenen kol veya bacakta şişkinliktir. Diğer belirtiler arasında şişkinlik gelişen bölgede eklem hareketlerinde kısıtlılık, ciltte gerginlik hissi ve sertlik, etkilenen uzuvda ağırlık ve rahatsızlık hissi, uzunlar arası çap farkı görülebilir. Ayrıca tekrarlayan enfeksiyon ataklarında kızarıklık, şişlik, ısı artışı ortaya çıkabilir. Son olarak ilerlemiş lenfödem durumunda o veya bacaklarda sertleşme, ciltte kalınlaşma, ileri derecede şişme olabilir.

FİL HASTALIĞI NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Cerrahi tedavide alternatifler mümkündür. Gözle görülemeyecek kadar küçük damarlar süpermikrocerrahi teknik ile yüksek teknolojili cerrahi mikroskop vasıtası ile tespit edilerek tıkalı olan damar segmentleri yine dokularda mevcut olan mikroseviyedeki toplardamar dolaşımına aktarılabilmektir. Lenfovenöz anastomoz olarak adlandırılan bu tedavi yöntemi tıkalı olan lenfatik kanalları alternatif akım yolları ile yeniden düzenlemeyi hedefler. Tedavi umut verici olup erken evrede yapıldığı zaman yüz güldürücü sonuçlar vermektedir. Yine vücudun farklı noktalarından alınan sağlıklı lenf düğümlerinin hasarlı bölgelere nakledilmesi de alternatif bir çözümdür. Çok ileri evredeki ödemlerde yağ dokusu ve cilt altı dokuların büyümesi de hastalığa eşlik ettiğinden süpermikrocerrrahi tek başına işe yaramayabilir. Bu nedenle liposuction ve kitle çıkartılması gibi daha agresif tedavilere ihtiyaç duyulabilir.

Manuel lenf drenajı, kompresyon (bandaj veya çorap), egzersiz veya cilt bakımı tedavileri uygulanabilir. Manuel lenf drenajında elle uygulanan özel bir masaj tekniği ile lenf sıvısının serbest akışı sağlanır. Lenfödemin biriktiği bölgeden lenf sıvısı alınarak vücudun diğer bölgelerine akışı sağlanır. Masajın tekniği ödemin aşaması ve alanına bağlı olarak değişir. Lenfödem masajı özel eğitim almış fizyoterapistlerce uygulanmalıdır. Yanlış yapılan masajlar lenfödemi daha da artırabilir. Kompresyonda ise lenfödem tedavisinde uygulanan bandajlar kompresyon sırasında yüksek basınç ve istirahat sırasında düşük basınç uygulayarak bilen sıvısının direne edilmesini sağlar. Bandajlama sonrası hastaların kişiye özel yapılmış kompresyon çorapları kullanması önerilir.