Gelişen teknolojiyle birlikte kan testleri, alzheimer tanısı koyabilecek

Hepimiz zaman zaman bir şeyleri unutuyoruz; mesela aklınız çok dolu iken birinin adını hatırlayamayabilirsiniz veya anahtarlarınızı nereye koyduğunuzu unutabilirsiniz. Bu tip ara sıra yoğunluktan kaynaklanan unutkanlıklar hemen bir hastalık olarak değerlendirilmemeli. Fakat eğer bu hafıza problemleri zamanla ilerliyor ve ilerledikçe de bilişsel becerilerinizde ciddi azalmalar görüyorsanız bu durum sandığınızdan çok daha önemli bir sorunun habercisi olabilir. 

Beyin Sağlığı Derneği (BeyinDer) Başkanı Prof. Dr. Derya Uludüz, özellikle Alzheimer ve demans gibi ciddi unutkanlık hastalıkları ile ilişkili olabilecek olan bu yakınmaların zaman içerisinde hafıza kayıplarına, kişilik ve davranış bozukluklarına ve çeşitli dejeneratif beyin hastalıklarına sebep olabileceğini vurgulayarak günümüzde basit kan testleriyle Alzheimer’ın teşhis edilebileceğini söyledi.

- Neden unuturuz?

Hafıza problemleri zamanla ilerliyor ve ilerledikçe de bilişsel becerilerinizde ciddi azalmalar görüyorsanız bu durum sandığınızdan çok daha önemli bir sorunun habercisi olabilir. Dünya üzerinde her gün binlerce kişiye demans tanısı konuluyor ve bu sayı her geçen yıl katlanarak büyüyor.

KİMYASALLARA DİKKAT

- Kimler risk altında?

Alzheimer ve bunama vücutta enflamasyon (yangı veya iltihaplanma olarak da bilinir) ile yakından ilişkili. Bu nedenle vücudu toksinlerden arındırmak, hareketli yaşamak ve iyi beslenmek, sağlıklı, işlenmemiş karbonhidratlara yönelmek önemli. Bunların yanı sıra başka riskler de var. 65 yaşın üstünde 9 kişiden 1’i demans riski ile karşı karşıya, 85 yaş üstünde ise her 3 kişiden biri Alzheimer hastası. Mesleki olarak kimyasal ve toksik maddelere yoğun olarak maruz kalanlar, elektromanyetik dalgaların yoğun olduğu alanlarda çalışanlar, kurşun, cıva, alkol, benzen, tolven ve solventlere maruz kalan mesleklerde çalışanlar. Ayrıca pestisite maruz kalan tarım işçileri risk grubundadır.

- Şu anda Alzheimer tanısı nasıl koyuluyor?

İlk zamanlarda Alzheimer, hastaların beyinlerinde otopside tespit edilebiliyordu. Şu ana kadar Alzheimer’ın tanısı için, PET taramaları ve omurilik sıvısından alınan örneklerle amiloid ve tau proteinleri ölçülerek bir değerlendirme yapılıyordu. Şimdi ise SPECT çalışmaları ile tanı kesinleşebiliyor. Bunun yanında ise yapay zekâ temelli kognitif test uygulamaları artık hatasız şekilde hafıza sorunlarını ortaya koyabiliyor. 

İLERLEMEDEN TEDAVİ

Uzunca bir süre Alzheimer tanısının kan tahliliyle yapılabileceği, yani amiloid beta ve tau proteinlerinin kan dolaşımında belirlenebileceği düşünülmemişti. Ancak son yıllarda geliştirilen oldukça hassas teknikler kanda düşük miktarlarda bulunan beyin maddelerinin bile tespit edilmesini mümkün kılıyor. Artık bu hassas teknolojilerden yararlanarak Alzheimer için test geliştirme sağlanabildi. Şu anda, onaylanmış bir Alzheimer kan testi bulunmuyor, çünkü araştırmalar çok yeni ve klinik çalışmaların tamamlanması yıllar sürüyor. Ancak çoğu çalışma için sona gelindi, bu seneden itibaren önümüzdeki yıllarda onaylanmış Alzheimer kan testleri kullanmamız mümkün. Kan testleriyle birlikte, çok daha fazla bir kitle için erken tanı ve risk belirleme şansı olacak. Bu da hastalık ilerlemeden önlem almamızı sağlayabilecek. 

İKİ KATINA ÇIKACAK

- Unutkanlık neden sürekli artıyor? 

Nöronlardaki bu bozulmanın en önemli nedenleri de kötü beslenme, paketli ve katkılı gıdalar, hareketsiz yaşam ve hareketsiz bir zihin. Dünyada 44 milyon demans ülkemizde 900 bin demans hastası var. 2050 yılında bu sayının iki katına çıkması bekleniyor. Tabii insan ömrünün uzaması da bunun nedenlerinden bir diğeri.

UNUTKANLIK NE ZAMAN ÖNEMLİ?

İşte dikkate alınması gereken bazı belirtiler:

- Sık sık ocakta yemeğiniz yanıyorsa, anahtarınızı yanınıza almayı bir türlü aklınıza getiremiyorsanız, yeni öğrendiğiniz bilgileri kolayca unutuyorsanız,

- Konuşmada güçlük çekiyorsanız, konuşma sırasında sık sık takılıyorsanız, aklınıza bazı kelimeleri getiremiyor ve kafa karışıklığı yaşıyorsanız,

- Ani şekilde depresif hissediyor ve sebepsiz ruh hali değişimleri yaşıyorsanız.

- Kendinizi sürekli aşırı halsiz ve yorgun hissediyorsanız,

- Konsantrasyon bozukluğunuz varsa,

- Günlük rutininizdeki temizlik yapmak, yemek pişirmek, işe gitmek gibi basit işleri yapmakta zorlanıyorsanız,

- Zaman ve mekân algınız zayıfladıysa dikkat edilmeli.