CHP, 2 Ağustos 2024’te Resmi Gazete’den yayımlanarak yürürlüğe giren ve kamuoyunda “Hayvan Katliam Yasası” olarak bilinen “7527 sayılı Hayvanları Koruma Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un bazı hükümlerinin iptali istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne (AYM) 2025’te başvurmuştu. Yüksek Mahkeme, 7 Mayıs’ta CHP’nin başvurusunu karara bağladı ve gerekçesini dün Resmi Gazete’den yayımladı.
HAYVANLAR ‘EŞYA’ OLARAK SAYILDI
Yüksek Mahkeme, CHP’nin taleplerini oy çokluğu ile reddetti. Kararda hayvanların Türk hukuk düzeni bakımından bir hakkın öznesi değil, mülkiyet hakkı kapsamında eşya olarak değerlendirildiği savunularak; “Hayvanlar hukuki olarak eşya kategorisinde kabul edilse de biyolojik bir varlık olmaları, birtakım hislere sahip olmaları sebebiyle diğer eşyalarla aynı kapsamda değerlendirilmeleri söz konusu değildir. Bu itibarla devletin hayvanların korunmasına ve kötü muamele görmelerinin engellenmesine yönelik tedbirlerin alınması sırasında insan sağlığını da gözetmesinin anayasanın 5., 17. ve 56. maddelerinden kaynaklanan pozitif yükümlülüğüyle çelişen bir yönü bulunmamaktadır” denildi.
ÖTANAZİYE ‘AVRUPA’ KILIFI
Yasanın en tartışmalı kararı olan ötanazi düzenlemesini içeren maddenin iptali talebi de AYM tarafından reddedildi. Kararda bu reddedişe ilişkin Türkiye’nin “Ev Hayvanlarının Korunmasına Dair Avrupa Sözleşmesi”ne taraf olduğu anımsatılarak, sözleşmenin 12. maddesinde hayvan sayısının azaltılmasına dair tedbirlere yer verildiği, buna göre taraf devletlerden birinin, başıboş hayvan sayısının sorun yarattığını düşünürse hayvanların gereksiz ağrı, acı ve ıstırap çekmelerine sebep vermeyecek şekilde sayılarını azaltmak için uygun yasal ve/veya idari tedbirleri alacağı kaydedildi. Yüksek Mahkeme, bu çerçevede yasa koyucunun öldürme yöntemlerine izin veren düzenlemeler yapmasının olanaklı olduğunu, bu durumun anayasaya aykırılık oluşturmadığını belirtti. Barınaklar için belediyelere kaynak ayırma zorunluluğu getiren düzenlemenin iptal isteminin reddine ilişkin de gerekçede; kaynak ayırmanın “meşru bir amacının” bulunduğu, kuralın ölçülü olduğu, mali özerklik ilkesiyle çelişmediği kaydedildi.
‘DÜNYA ANAYASA YARGISI DAHA DUYARLI HALE GELDİ’
AYM’nin çoğunluk kararına karşı oy kullanan üyeler de oldu. Bu kapsamda karşı oy kullanan üyelerden Engin Yıldırım, hayvanların anayasal değer hiyerarşisinde dolaylı da olsa yer bulduğunu, hayvanların çıkarlarının “kamu yararı ilkeleriyle” ilişkilendirilerek korunduğunu ve dünyadaki başka ülke anayasa mahkemelerinin aynı konuda verdiği farklı kararlarla anayasa yargısının insan dışı varlıkların haklarının korunmasında daha duyarlı bir hale geldiğini belirtti.
‘ÇOĞUNLUĞUN GÖRÜŞÜNÜN AKSİNE, HAYVANLAR DA ÖZNE’
Yıldırım; çoğunluğun “hayvanları eşya statüsünde gören” kararına karşı olarak da “Hayvanları Koruma Kanunu”nda 2021’de yapılan değişikle, hayvanlara yapılan kötü muamelenin suç kapsamında değerlendirmeye alındığını anımsattı. Yıldırım, söz konusu yasada anımsattığı değişikliğin yapılmasıyla çoğunluğun görüşünün tersine, hayvanların da Türk hukuk sisteminde “özne” olarak değerlendirildiğini kaydetti.
