Emekli Mülkiye Başmüfettişi Mahmut Esen, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nyle birlikte çıkarılan Cumhurbaşkanlığı kararnamelerinde yapılan değişiklikleri inceledi. 10 Mayıs 2018 gün ve 7142 sayılı yasayla, anayasada yapılan değişikliklere uyum sağlanması amacıyla çeşitli kanun/KHK’larda değişiklik yapılması konusunda Bakanlar Kurulu’na KHK çıkarma yetkisi verildiğine işaret eden Esen, yasanın verdiği yetkiye dayalı olarak da Bakanlar Kurulu’nca; 14 Haziran 2018 - 2 Temmuz 2018 tarihleri arasında 5 KHK çıkarıldığını anımsattı. Bu KHK’larla kanunlarda yer alan “Bakanlar Kurulu yerine Cumhurbaşkanlığı” ifadesinin kullanılması şeklinde bazı rutin/teknik değişikliklerin yanı sıra, “başkanlık/ cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine” geçişin alt yapısının da hazırlandığına dikkat çeken Esen, 28 Şubat 2025 tarihine kadar yürütme alanındaki yapılanmaya ilişkin belli başlı konularda 33 adet Cumhurbaşkanı Kararnamesi çıkarıldığını belirtti. Esen, bunlarda yapılmış ek değişikliklerle birlikte 146 adet Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi daha yayınlandığını belirtti. Esen, şöyle devam etti:
“Anayasanın değişik 104 maddesi uyarınca yürütme organı yeniden düzenlemiştir. Bu amaçla kamu idarelerinin büyük bölümünün kuruluş; görev/yetkilerine, kadro ve atama usulleri vb. konularda köklü değişikler yapılmıştır. Cumhuriyet yönetimi döneminde kamu yönetiminde bu kapsamda/çok yönlü/ayrıntılı bir değişim olayı ilk kez yaşanmaktadır.”
KISA ARALIKLARLA DEĞİŞİKLİK
Esen, hazırlanmaları aşamasında gerekli norm kadro/iş analizi, düzenleyici etki analizleri vb. çalışmalar yeterince yapılamadığı için kararnamelerde kısa aralıklarla köklü/çok yönlü değişikliklere gidildiğini kaydetti. Bu durumun kararnamelerde anlaşılma, uyum ve takip güçlüklerine yol açtığını kaydeden Esen, 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesine’ne dikkat çekti. 1 sayılı kararnamenin 10 Temmuz 2018’de yürürlüğe girdiğini anımsatan Esen, kararnamenin 539 madde olduğunu kaydetti. Yürürlüğe girdiği tarihten bu yana madde sayısında değişiklik olmadığına dile getiren Esen, şöyle devam etti:
“Ancak kararnamenin mevcut yapısını korumak için çok sayıda mükerrer madde şeklinde düzenlemeler yapılmıştır. Kararname maddelerine 17 adet AYM kararı, 57 adet Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile toplam 74 kez müdahalede bulunulmuştur. İki adet AYM kararının bazı maddeleri 22 Temmuz 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir. AYM kararlarıyla kararnamenin 59 maddesi iptal edilmiştir. Kararname maddelerine (e -mevzuattaki içeriğinde son notlarda gösterilmemiş olanlar hariç) yeniden düzenleme; ek/değişiklikler/kaldırma şeklinde toplam 222 kez müdahale yapılmıştır. Böylelikle kararnamenin yürürlükte olduğu 80 aylık dönemde ayda ortalama asgari 2.7 maddesine müdahale edilmiş olduğu tespit edilmiştir. Nitekim aynı dönemde ayda ortalama 2.2 adet Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi yayınlanmıştır. Deneme/yanılma yönteminin uygulandığı anlaşılmaktadır. Bu kadar sık ve geniş kapsamlı/köklü değişiklikler, AYM’nin 17 adet iptal kararına konu olmuş anayasaya aykırılıklar nedeniyle kararnameden umulan yararın sağlanamadığı anlaşılmaktadır.”
KARTALKAYA’DA GÖRÜLDÜ
Esen, bunun en somut örneğinin 78 yurttaşın yaşamını yitirdiği Kartalkaya’daki otel yangınında görüldüğüne dikkat çekti. Esen, “Belirtilen nedenlerle hızla parlamenter sisteme dönülmesinde ve anayasa uyarınca yürütmenin görev; yetki ve sorumluluklarının yasalarla düzenlenmesinde yarar vardır” değerlendirmesini yaptı.
