Gıda güvenliğindeki tehlike şekere de bulaştı, üreticiler acil önlem talep ediyor

Türkiye’nin önündeki en önemli sorunlardan birisi olan gıda güvenliğinde risk gün geçtikçe büyüyor. Buğday, arpa, ayçiçeği, süt ve etin ardından şekerde de kriz çanları çalıyor. Geçen ay 50 kg’lık çuvalı 430 lira olan şeker, bir hafta önce 580 lira, dün 700 lirayı buldu. Şekerli mamul üreticileri, Türkşeker’in yedi aydır kendilerine şeker vermediği belirterek özel sektöre mahkûm olduklarını açıkladı. Perakendede ise market raflarında fiyatlar durmak bilmiyor. Marketlerde geçen yıl 10.45 TL olan küp şeker, geçen hafta KDV indirimiyle 11 TL’ye gerilemişti. Ancak son fiyatı 15 TL. 

Türkiye’de rekolte fazlası nedeniyle yıllarca tartışılan ve ekim alanlarının daraltılması gibi önlemler alınmaya çalışılan pancarda işler tersine dönüyor. 1926 yılında 4 bin ton olan şekerpancarı üretimi, 2020’de 23 milyon tona çıkmış ancak 2021’de 18 milyon tona düşmüştü. Üretici temsilcileri bu yıl ise rekoltede 2 milyon ton daha azalma bekliyor. Kamu kuruluşu Türkşeker’e ait 15, özel şirketlerin 13, kooperatiflerin 6 şeker fabrikası var. Türkşeker ve kooperatiflere ait fabrikalar, pancar alım fiyatını 820 lira/ton olarak açıklarken özel fabrikalar 1500 liraya kadar alım yapıyor.

Şekerde bir yandan rekoltedeki azalma diğer yandan üretim maliyetlerindeki büyük artış ise piyasada şekerli mamul üretimi yapan üreticileri zor durumda bırakıyor. Türkşeker’in piyasaya yetemediğini ve yedi aydır kendilerine şeker veremediğini açıklayan Baklavacılar Derneği Başkanı Mehmet Yıldırım, şekeri özel fabrikalardan yüzde 80 daha pahalıya aldıklarını belirtti Yıldırım, şunları söyledi.

TATLIYA YÜZDE 20 ZAM GELDİ

“Marketler boş kalmasın diye biz neredeyse iki katı fiyatına özel şirketten şeker alıyoruz. Zaten enerji ve akaryakıt zamları bizi yeterince zorluyordu. Satış fiyatlarımıza yüzde 20’ye kadar zam yaptık. Ticaret Bakanlığı devreye girmeli? Biz de mecburen zam yapıyoruz ama cirolarımız düşüyor, insanlar tatlı yiyemez oldu artık.”

Şeker üretiminde de alarm zilleri çaldığını söyleyen Konya Pancar ve Tarım Ürünleri Üreticileri Derneği Başkanı Ahmet Bestil ise artan maliyetler nedeniyle çiftçilerin şeker üretimini bıraktığını belirtti. Bestil, “Bu yıl rekoltede 2 milyon ton düşüş bekliyoruz. Çünkü şeker, su isteyen bir ürün ve bizim suyu çıkarmak için kullandığımız elektrik yüzde 90 zamlandı, mazot ve gübreyi takip bile edemiyoruz artık. Bu nedenle de üretici kaçıyor” diye konuştu.

TARIMDA ÜRETİCİ FİYATLARI PATLADI

Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) şubat ayı üretici fiyatları endeksi 11 yıllık tarihinin rekorunu kırdı. Şubat ayı Tarım Üretici Fiyat Endeksi bir önceki aya göre yüzde 13.74, bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 30.61, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 68.49 ve 12 aylık ortalamalara göre yüzde 30.88 artış gerçekleşti. Sektörler bazında ormancılık ürünlerinde bir önceki aya göre yüzde 26.22 oranında artış yaşanırken yıllık artışın yüksek olduğu alt gruplar şöyle sıralandı: “Yüzde 196.22 ile lifli bitkiler, yüzde 112.15 ile sebze ve kavun-karpuz, yüzde 92 ile tahıllar (pirinç hariç), baklagiller ve yağlı tohumlar oldu. Endekste hesaplanan 86 maddeden, 75 maddenin ortalama fiyatında artış gerçekleşti.” Ekonomist Atilla Yeşilada sosyal medya hesabında “Tarım ÜFE patladı. Erişilebilir gıda hayal oldu” yorumunu yaptı.