Hiç, sırf kaktüs satan çiçekçi gördünüz mü?\n

Vitrinine saksı saksı, boy boy egzotik kaktüs yerleştirmiş bir “kaktüsçü”den söz ediyorum... \n

Bir kaktüs mağazasıyla ben ilk kez Madrid’de yüz yüze geldim. \n

Bu yeni bir trend olmalı: Vitrinine kütüphane özeniyle peynirler sıralamış şık, rafine peynir butikleri; pahalı şarap evi tarzında kaliteli zeytinyağlarının dizildiği uzman zeytinyağı mağazaları, yalnız lavantalı tatlı ve şekerlemeler satan özel lavanta butikleri, sadece bal satan bal dükkânları, çikolatanın envai çeşidini satan çikolatacılar, çayın (kokulu, kokusuz, baharatlı) binbir çeşidini sunan özel çay mağazaları... Liste böyle uzayıp gidiyor...\n

Madrid’i, tek üründe ihtisaslaşan New Yorkvari yeni bir mağazacılık anlayışı sarmış. \n

Kentte eskiden uzmanlaşmış dükkân denildiğinde akla yalnız 19. yüzyıldan kalma yelpazecilerle flamenko şalcıları ve gitarcıları; zil, şal ve gül gelirdi… \n

Tozlu camlarıyla o eski, geleneksel mağazaların bazıları hâlâ yerinde duruyor, ama kriz etkisiyle çoğu kapanmış. \n

Onların yerine işte böyle yalnız üst gelir gruplarına hitap eden Amerikan tarzı yeni tüketim mabetleri açılmış.\n

Bu, bir küreselleşme etkisi. \n

Alt gelir gruplarını ezen küresel sistem, belli düzeyin üstüne çıkan tüketicilere olabildiğince zengin olanaklar, benzerine rastlanmamış bir çeşitlilik sunuyor. \n

Kentler, bu yeni tüketim kalıplarıyla tekrar şekilleniyor. \n

Madrid’in Cihangir’i: Chueca\n

Madrid’de son on yılda yeni küresel rüzgârlarla şekillenen tipik mahallelerden biri de Chueca. Ürün uzmanlığıyla öne çıkan özel butiklerin çoğu burada. \n

Madrid’de benim bulunduğum yıllarda, hayat kadınları ve eşcinsellerin mesken tuttuğu, ağır uyuşturucu problemi yüzünden “yasak bölge” sayılan bir mahalleydi Chueca… \n

Zaman içinde Cihangirvari bir dönüşüm geçiren semt, şimdi şehrin en rağbet gören mekânı olmuş. Eşcinseller, Chueca’nın hâlâ ayırt edici özelliği sayılıyor. Yaz başlarında her yıl burada eşcinsel geçidi -“gay pride”-yapıyorlar. Ancak eşcinseller, toplum tarafından kabullenilip benimsendikçe, semtin nüfus yapısı da çeşitlenerek kozmopolitleşmiş. Ve “Madrid’in Soho’su” diye bilinen Chueca, şık ve eğlenceli bir mekân olmuş. \n

19. yüzyıl sonu, 20. yüzyıl başından kalma tarihi binalarla çevrili dar sokaklarda yer alan “trend” butikleri; değişik mutfaklar sunan etnik restoranları, “tapas” tabir edilen meze spesiyaliteleriyle ün salan pub’ları, barları ve baharda sokaklara taşan keyifli kahveleriyle “Chueca”, İspanya’da süregiden çeşitli değişimlere ayna tutan bir yer. \n

İki yıl önce açılan ve günün geç saatlerine dek açık kalan “Mercado de Chueca Sant Anton” ismindeki Chueca pazarı, kastettiğim değişimlere tipik bir örnek. \n

Ötelenen orta sınıf \n

Semt meydanı “Plaza de Chueca”ya yakın pazar, hafif bizim Nişantaşı’nın “Mahalle” havasında... Ancak üç kata yayılıyor. \n

Girişte “geleneksel pazaryeri dükkânları”; rengârenk meyveler ve sebzelerle birer tablo gibi kurgulanan manavlar ve çiçekçiler; mücevher dükkânı görkemi, özeniyle sunulan, ürünler üzerine de mücevher fiyatları iliştiren balıkçılar, kasaplar, fırın mamulleri ve şarkütericilerle dikkat çekiyor. \n

İkinci katta hamburgerciler, suşiciler ve zengin, şık meze barları yer alıyor... \n

Ayakta aperitif alınan, birer bira/şarap eşliğinde çilingir sofrası atıştırmalıklarıyla karın doyurulan bu meze barlarda, gerçek bir “kültür şoku” yaşadım desem yeridir. \n

İspanya’da geleneksel olarak çok popüler olan meze barlarda geçmişte sigara dumanından göz gözü görmez, coşkulu bir bağırış çağrış içinde karın doyuran bar müşterileri; izmaritleriyle beraber kullanılmış kâğıt peçetelerini gamsızca yerlere atardı. \n

2011 yazından beri kapalı tüm mekânlarda sigara tüttürmek İspanya’da da yasaklanmış. \n

Böyle olunca hamburgercisinden suşicisine dek.. bir örnek estetikle dizayn edilen “San Anton”un atıştırma mekânlarına da sterilize edilen bir klinik havası sinmiş. \n

Yerler bal dök yala, öyle temiz. \n

Ipad’li müşteriler de artık birbiriyle konuşmak yerine bilgisayarlarıyla yemek yiyor. \n

Sigara içmekte ısrar edenler, ısıtıcıların yerleştirildiği Madrid çatılarına bakan teras restoranına çıkmak zorunda... \n

Ancak bu kata, yüksek fiyatları nedeniyle az müşteri çıkabiliyor... \n

“San Anton”da en dikkatimi çeken şey, “pazaryerinin” bu sınıfsal farklılaşması oldu. \n

Tüm sınıf ve tabakadan insanlar, eskiden kentin hemen her mahallesinde yer alan geleneksel halk pazarlarında bir araya gelir, kaynaşırdı. \n

Görünmez bir el bugün her yerdeki gibi burada da adı konmayan bir “sınıf ayrımcılığı” yaratıyor. \n

Chueca’da da yaşanan bu. \n

“San Anton”un şık tezgâhlarından sade üst gelir grupları alışveriş edebiliyor. \n

Son iki yılda İspanyol orta sınıfının belini ağır şekilde büken ekonomik krizi burada pek fark edemiyorsunuz. \n

Küçülen orta sınıfların krizini anlamak için sokaktaki İspanyollarla konuşmak gerekiyor. \n

(Sürecek.)