Duvarı kaplayan dev tablo önünde bağdaş kurmuş miniklere başlarında bulunan öğretmen soruyor: “Resimde at nerede? Boğayı gördünüz mü? Hani boğa nerede?”\n

İlkokul sıralarına yeni oturdukları izlenimi veren minikler bir bir parmak kaldırıp, söz alıyorlar: “Örtmenim! Örtmenim!”\n

Çocuk heyecanı her yerde aynı... \n

Burası Madrid’in “Reina Sofia Müzesi/Centro de Arte Reina Sofia”...\n

Önünde durduğumuz tablo da Picasso’nun ünlü “Guernica”sı.\n

Öğretmen, yeni okuma yazma söken çocuklara; “Guernica”yı anlatıyor. \n

Yıllar önce bu tabloyu zihnime kazımıştım.\n

Madrid’de 80’li yıllarda uzun zaman yaşadım. Yaşadığım ev kentin kalbindeki “Retiro” parkının karşısındaydı. “Guernica” tablosu da, Picasso’nun vasiyeti doğrultusunda, demokrasiye geçişle birlikte yurtdışından getirilerek, evimden birkaç metre ötedeki Prado Müzesi’nin bağımsız bir bölümüne yerleştirilmişti. Fırsat buldukça, kutsal bir mabet gibi ziyaret edilen Picasso’nun bu ölümsüz eseri karşısında dakikalar geçirirdim.\n

İspanya İç Savaşı’nı anlatan dev yapıt, “Cason del Buen Retiro” ismiyle anılan Prado’nun ayrı pavyonu içinde kurşun geçirmez devasa bir camekân arkasında korunmaktaydı. Bask bölgesinin Guernica kentinde bir pazaryeri kalabalığının faşist Almanlarca bombalanmasını anlatan tablo, bir faşizm alegorisi olmuştu. Küçük çocuklara bugün müze gezdiren öğretmenin, “Nerede” diyerek sorduğu tablodaki “at” ve “boğa” figürleri de faşizmin gene dehşetini, vahşetini, baskısını ve barbarlıklarını simgeliyorlardı.\n

Madrid Modern: Reina Sofia \n

“Guernica”, geçen yıllar içinde “Cason del Buen Retiro”dan çıkarılarak 90’lar başında açılan modern sanat müzesi “Reina Sofia”ya taşınmış. Ve kurşun geçirmez camlar arkasından çıkarılarak müzenin diğer tabloları arasına yerleştirilmiş.\n

“Diğer tablolar” derken... Yanlış anlaşılmasın...\n

“Diğer tablolar” içinde Dali’ler, Miro’lar, Juan Gris’ler, çeşitli Picasso’lar, Tapies’ler, Max Ernst’ler, Barcelo’lar, Magritte’ler var. Kısaca, “modern resim” dendiğinde burada yok yok demek daha doğru.\n

“Reina Sofia”, ben Madrid’den ayrıldıktan sonra açılmış olduğu için daha önce görmemiştim. Çok şey kaçırmışım.\n

92’de kapılarını açan bu sanat abidesi, mekânı ve eserlerinin dudak uçuklatan çapı ile hatırı sayılır New York müzeleri ile boy ölçüşüyor. Ben bir günümü yalnız sabit koleksiyonun olduğu bölümlere ayırdım ve gördüklerimi ancak hazmedebildim.\n

Sabit koleksiyonun bulunduğu ikinci kata çıktığınızda, hemen bir iç savaş videosu ile yüz yüze geliyorsunuz.\n

Savaşta öldürülen bir anarşistin, anarşist Durruti’nin cenazesi bu. \n

1936 Barselonası’nda yarım milyon İspanyol’un katıldığı muazzam bir cenazeyle defnedilen “yoldaş Durrutti”nin cenazesindeki ateşli sloganlar ve sol yumruk havada verilen hararetli nutukları izledikten sonra, iç savaş yıllarının ideoloji yüklü broşürlerini, posterlerini, kitap ve dergilerini izliyorsunuz. \n

Zaman tünelinde yolculuk\n

2013 İspanyası’ndan böyle... Geçen yüz yılın başlangıçlarına savrulmak, bir büyük zaman tünelinde seyahat etmek gibi oluyor. “Reina Sofia” bu bağlamda çok etkileyici. Sanat burada sırf “sanat” yönüyle sergilenmiyor. Tarihi içerikle teşhir ediliyor. Büyük sanatsal dönemleri ve o dönemlerin yaratıcılarını izlerken geri plandaki gelişmelerden hiç kopmuyorsunuz...\n

Bu bağlamda... Yüzyıl öncesinin bu yüksek dozlu ideolojik yüküyle, günümüz İspanyası’nın vahşi kapitalizme boyun eğen edilgenliği arasındaki farka şaşmadan edemiyorsunuz. Ve “Nasıl olur?” diyorsunuz; “Sağ-sol arasında vaktiyle bu denli radikal biçimde bölünmüş, bunca yüksek dozlu siyasi tutkular yaşamış bir ülke, nasıl olur da bugün bu tutkulardan bu denli arınmış olur? O sol söylemlerden geriye nasıl olur hiçbir iz kalmaz?”\n

“Reina Sofia” ziyaretinde aklıma takılan başlıca konu bu oldu: Geçmişteki büyük siyasi kavgaların İspanyası ile küreselleşen günümüz İspanyası’nın farkı...\n

“Reina Sofia” müzesinden çıkar çıkmaz, küresel İspanya’nın yeni çehresi bizi karşılıyor. Hemen karşıda İspanya’nın çeşitli kentlerine hizmet veren hızlı tren “AVE”lerin kalktığı “Atocha” istasyonu duruyor. \n

Devasa palmiyelerle çevrili görkemli bir tropikal bahçe olarak düzenlenen istasyon girişinde, günümüz gerçeğiyle tanışıyoruz.\n

Tropikal bitkiler ve ağaçlar için belli ısıda tutulan bahçe etrafındaki bekleme banklarında, yaşlı kriz kurbanı perişan insanlar büzüşmüş, dışardaki soğuktan korunmaya çalışıyorlar. \n

Yanımızdan gelip geçen; Barselona ya da Valensiya’ya gitmek için adam başı 120 Avro ödeyen telaşlı AVE yolcuları, kanıksamış oldukları bu zavallı insan manzaralarına artık dönüp bakmıyorlar bile... \n

Küreselleşen Madrid, her yerde olduğu gibi, uçurumları büyütüyor. Devam ederiz.