Başka vesileyle de yazdım. Prof. Coşkun Özdemir’i “Cumhuriyet”teki yazılarından önce babamın doktoru olarak tanımıştım.

Prof. Özdemir; babama o güne dek adını duymadığım “ALS” teşhisi koymuştu.

Talihsiz hastalık döneminde Prof. Özdemir’in verdiği moral desteği unutamam. En zorlu anlarda dahi Özdemir’den babam, yüzünü aydınlatan bir ifadeyle bahsederdi ve bana “Üzülme” derdi: “Çok iyi bir doktorum var.”

Coşkun Bey’den gelen verilere bu yüzden hep antenlerim açıktır. Masamda biriken kitap destesi içinden öncelikle onun “Kaynak Yayınları”nın, “İz Bırakanlar” dizisinden çıkan “Urfa’dan Harvard’a” isimli kitabını çekerek bir çırpıda okudum.

Yakın dönem Türk siyasi tarihinin sosyal güncesi gibi kaleme alınan kitabın her şeyden önce “İz Bırakanlar” dizisinden çıkmasının isabetli olduğunu düşündüm. Benim gibi çok sayıda hasta yakını Özdemir’in bıraktığı izin somut kanıtıdır.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında dünyaya geldiği Urfa’dan başlayıp Harvard’a uzanan Özdemir’in serüvenini takip ederken, zaman zaman kendi anılarımda yolculuğa çıktım, kâh hüzünlendim, çokça da düşündüm… \t

Özdemir’in anlattığı Urfa’daki ev, bire bir bana babaannemin İskenderun’daki evini hatırlattı:

“Evin kapısı açıldığında avluya girilir. Avlunun üstü açıktır, gökyüzü görülür. Avlunun çevresinde oda, mutfak, kiler, ahır, ortada bir havuz görülür; merdivenle çıkılınca bir eyvana varılır. Eyvana bakan iki oda… Bir de yediveren asma. Evin kapısı açıktır. Konu komşu asmadan koruk koparmaya gelirler…”

Babaannemin avlusunun asmalarını, gökyüzünde yıldız sayarak uyuduğum çardakları andım Özdemir’i okurken: “Urfa’da geceleri gökyüzüne bakarak uyunur” diyor Coşkun Özdemir: “Ne çok yıldız vardır o gecelerde. Onları seyretmek ne keyiflidir.”

Özdemir’in tanıklığı

“Urfa’dan Harvard’a” akıcı bir dille, sohbet eder gibi yazılmış. Coşkun Bey kitabının sayfaları arasında tıp dünyasını, doktorları, gazeteyi, acı tatlı dostlarını, gezilerini, bir dönem İstanbul’un entelektüel çevresini anlatıyor.

Kitap için Cumhuriyet’in başlangıç yıllarından bugüne uzanan “tanıklık” ifadesi kullanılabilir. Özdemir bu tanıklığı yaparken sürekli “Genç Cumhuriyetin altın çağından \tbugünlere nasıl geldik?” sorusu çengeli etrafında dönüyor ve “Artık muhafaza edeceğimiz bir cumhuriyet kalmadı, yeniden kazanacağımız bir cumhuriyet var” noktasında aydın sorunsalını deşiyor.

Bu çift yönlü bir sorunsal.\t

Bir yanda aydınları acımasızca harcayan hoyratlıklar var ki bunlar, üniversitede hoca-talebe ilişkisinden, kıyma makinesi gibi aydın öğüten, onları süren, hapse atan sisteme dek uzanıyor…

Niyazi Berkes, Pertev Naili Boratav, Muzaffer Şerif gibi ülkeyi terk eden değerler yanında, 13 yılını hapiste geçiren Nâzım Hikmet’ten öldürtülen Sabahattin Ali’ye dek bir bir hepsini anıyor yazar.

Çetin Altan olayı

Yazarın ısrarla ele aldığı diğer mesele yol boyu “dönen aydınlar”…

Bu yakıcı iki konu, Çetin Altan örneğinde çok çarpıcı biçimde çakışıyor ve bu yüzden biri diğerinden bağımsız tutulamıyor.

Bir dönemin “Atatürk hayranı Altan’ı”nın, Erdoğan elinden “Kültür Sanat Ödülü” alan Çetin Altan’a dönüşmesinde, hapisteki yıllarının etkisi olabileceğini söylüyor Özdemir.

“Türkiye’de çok sol yazar, mahkemeler, hapisler, soruşturmaların ardından yön değiştirdiler… Buna zorlandılar da diyebiliriz” diyor. Ancak hemen şunu da ilave ediyor:

“Başbakan’dan Altan’a ödül, bir kara mizah gibidir. Unutulmaz bir sahne; bu öyle bir çelişki ki, yüzlerce insan nedeni bilinmeden hapislerde iken ‘Orhan Kemal hapiste yatarken bayram kutlaması yapılmaz’ diyen Çetin Altan, Recep Bey’in elinden ödül alıyor, kaderin cilvesine bakar mısınız?”

Çetin Altan’ın “dönüşümüne” Prof. Özdemir sayfalar ayırmış. Çünkü onu önemsiyor.

Bu “değişime” ne kadar gerekçe bulsa da son kertede bir türlü ikna olamıyor ve “keşke” diyor özetle: “(Çetin Altan) o güzel akıcı Türkçesiyle şöyle dobra dobra gerçek bir yaşamöyküsü ile birlikte yaşamının açık yürekli muhasebesini yapıp geriye bıraksa. Türk toplumuna, bu toplumdaki değişim dinamiklerini, toplumcu mücadele verenlerin nasıl oradan oraya savrulduklarını, nasıl acılar çektiklerini, Türk solunun nasıl darmadağın edildiğini en iyi anlatacak olanlardan biridir Çetin Altan. Altmış yıllık iktidarların sicilini çıkaracak, onu bütün açıklığıyla meydana koyacak insanlara çok ihtiyaç var. Ben bu kitapta buna gayret ediyorum.”

Evet. Özdemir’in çıkardığı uzun sicilde Yaşar Kemal’den, “yetmez ama evetçi”lere dek pek çok aydının ismi var.

“Urfa’dan Harvard’a” 360 sayfa. İyi okumalar!