Türkiye’de fiyat artışı ve işsizliğe dayalı ekonomik kriz sarmalı, gerçekleşen genel seçimler sonrasında da hızlanmaya devam ediyor. Enflasyon ve kur artışlarındaki engellenemeyen yükseliş, özellikle emekçi kesimlerin gün geçtikçe yoksullaşmasına ve alım güçlerinin düşmesine neden oluyor. Temmuz ayından itibaren geçerli olmak üzere belirlenen asgari ücretin ise henüz ay sonu gelmeden “buharlaştığını” görebilmek mümkün.

İŞÇİNİN UMUDU TOPLU İŞ SÖZLEŞMELERİ

Böylesi bir durgunluk sürecinde, Türkiye işçi sınıfı gözlerini toplu iş sözleşmelerine çevirmiş durumda. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından Ocak 2023’te yayımlanan “Çalışma Hayatı İstatistikleri”ne göre ülkemizde 16 milyon 163 bin 549 kayıtlı işçi bulunuyor. Bunların ise sadece 2 milyon 330 bin 988’i bir sendikada örgütlü durumda. Sendikalı işçi verilerine oransal olarak baktığımızda ise bu oranın yüzde 14.42 bandında olduğunu görüyoruz. Sendikalı işçiler arasında toplu iş sözleşmelerinden yararlananların sayısı ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın aynı çalışmasında 1 milyon 583 bin 218 olarak belirtiliyor. Bu sayılardan hareketle, toplu iş sözleşmelerinin kapsama oranını yüzde 9.80 olarak saptayabiliyoruz.

Türkiye ekonomisinin temel dinamosunu oluşturan, otomotiv, beyaz eşya ve yan sanayileri, demir-çelik sektöründe faaliyet gösteren işyerlerini kapsamasıyla binlerce emekçiyi barındıran metal işkolu, ekonomik krizin en fazla etkilediği işkollarının başında geliyor.

Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) verilerine göre, metal işçilerinin çalıştığı otomotiv sanayisinde geçtiğimiz haziran ayında 3 milyar 9 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirildi. Böylelikle otomotiv sanayi, Türkiye’nin geçtiğimiz ay gerçekleşen toplam ihracat payının yüzde 83’ünü oluşturdu. İhracatta ilk sırada yer alarak otomotiv sanayisinde işverenlerin yüzünü güldüren bu kazançlı tabloya rağmen metal işçilerinin aldıkları ücret, mevcut asgari ücretin sadece yüzde 8 fazlasında kalmış durumda. Temmuz ayından itibaren geçerli olan brüt 13 bin 414, net 11 bin 402 TL’lik asgari ücretle birlikte bir asgari ücretli işçinin saat ücreti de brüt 59.62 TL olarak hesaplanabiliyor.

Bu şartlarda binlerce metal işçisinin, asgari yaşam şartlarını dahi sağlamaları imkânsız durumdadır. İşverenlerin kazançlarını günden güne katladıkları bir sektörde işçilerin sefalet durumunda kalması kabul edilemez. Bu durum, metal işçileri ile işveren sendikası MESS arasında eylül ayında gerçekleşecek toplu iş sözleşmesi görüşmelerini çok daha önemli hale getirmektedir. Son olarak 12 Ocak 2022 tarihinde imzalanan, 179 firma bünyesindeki 230 işyerinde çalışan yaklaşık 129 bin 245 metal işçisini kapsayan 2021-2023 Grup Toplu İş Sözleşmesi’nin sona ermesiyle beraber 1 Eylül 2023 tarihinden itibaren geçerli olacak sözleşme maddelerinin işçi sınıfının insanca yaşam talebini karşılaması gerekmektedir. İşverenler, işçi sendikalarının haklı taleplerini milyarlarından eksilecek küsuratlar uğruna göz ardı edemez. 

KAAN EROĞUZ

ARAŞTIRMACI