Şubatın son haftasında aramızdan ayrılan aydınlıklarımızı anımsayalım, onlara selam gönderelim. Yaşamı bilim ve sanatla taçlandırma yoluna ömürlerini veren bağımsızlık ve özgürlük sevdasının uykusuz aydınlarıydı onlar...

Velidedeoğlu

Bir “tarih”ti Hıfzı Veldet Velidedeoğlu. Lise öğrencisiyken açılan “ilk Meclis”te memur olarak 1929’a kadar çalışan tarih tanığıydı. Kurucu Meclis’te 1961 Anayasası’nın ön taslağını yazan bir Ordinaryüs Profesör, “Hocaların Hocası” ve aramızdan ayrıldığı 24 Şubat 1992 gününe kadar Cumhuriyet gazetesinin yazarıydı. Atatürk’ün Söylev’ini (Nutuk) günümüz diliyle sundu. Yakın tarihimizi aydınlatan yapıtlarının bazıları, Türkiye’de Üç Devir, Sağsız Solsuz Demokrasi, Devirden Devire, Anıların İzinde, İlk Meclis, 12 Eylül: Karşı Devrim, Yol Kesen Irmak, Atatürk’ü Unutturmak’tır.

Hasan Âli Yücel

Latin harfleriyle basılan ilk kitap olarak Tevfik Fikret’in Tarihi Kadim’ini seçmişti. Köy Enstitüleri, Tercüme Bürosu, Tercüme Dergisi, klasiklerin yayımlanması gibi olağanüstü başarılarıyla “efsane” Milli Eğitim Bakanıydı. Sabahattin Eyuboğlu’nun “Bir kişinin atacağı dev adımlardan çok, bin kişinin atacağı insan adımlarını istiyordu” dediği Hasan Âli Yücel (26 Şubat 1961); ömrünü “Türk Rönesansı”nı oluşturmaya adayan, “Aklıyla Batı’da, gönlüyle Doğu’da bir düşünce adamı” aydınlanmacı bir bilim kültür adamıydı. Pazartesi Konuşmaları, Hürriyet Gene Hürriyet, Kültür Üzerine Düşünceler, Geçtiğim Günlerden... gibi onlarca kitabıyla da aydınlattı geleceğimizi.

Hasan Hüseyin

68 kuşağına “Şiir mi/ Sen en güzelini yazdın kardeşim” diyen Hasan Hüseyin (26 Şubat 1984), ülkemizde 1960’lı yıllarda yükselen antiemperyalist savaşımla ve özgürlük kavgasıyla büyüyen ve bütünleşen bir şiirin şairiydi. Tüm şiirlerinde “Bu dünya kalmayacak haramilere!” düşüncesiyle yaşamı, yarını, gençliği, geleceği, umut ve inancı, direnç ve dayanışmayı savundu.

Cemal Nadir

Cumhuriyet’in ilk yıllarındaki çizgileriyle güncel olayları yansıtarak karikatür sanatının sevilmesini ve basının ayrılmaz bir parçası olmasını sağlayan Cemal Nadir (Güler) (27 Şubat 1947), Cumhuriyet dönemi karikatürünün büyük ustası olmuş, sevimli sıcak çizgileri ve halka dönük esprileriyle karikatürü sevdirmişti. Karikatürcüler Derneği; başkanı Metin Peker’in “Türk karikatürünün bir vefa örneği” olduğunu söyleyerek sunduğu, Cihan Demirci’nin hazırladığı Cemal Nadir 100 Yaşında adlı yapıtı kattı kültürümüze.

Akşit Göktürk

Çeviriye bir bilim insanı ve sanatçı aklıyla yaklaşarak Bacon, Gorki, Steinbeck, Russel Lawrence, Beckett, Dürrenmatt, Forster gibi yazarlardan kazandırdığı onlarca yapıtla kültürümüzü aydınlatan Akşit Göktürk (26 Şubat 1988), Okuma Uğraşı, Çeviri: Dillerin Dili, Edebiyatta Ada, Çağdaş Düşünce, Sözün Ötesi yapıtlarıyla dil ve edebiyatın inceliklerine dikkat çekti.

Yaşar Kemal

Halkın yaşamının, hareketinin, ‘an’ının olağanüstü betimlemelerle can bulduğu, emeğin ve insan sevgisinin yüceldiği bir sesti Yaşar Kemal (28 Şubat 2015). Kendine özgü roman diliyle, halkın yüzlerce yıllık geleneksel yaratılarını çağdaşlaştırarak destancılığa ulaşan, romanla yaşayan bir sesti. Yurdunun insanlarının yaşam serüvenlerini trajik insanlık senfonilerine dönüştürüyordu. Aydınlık, güzellik, sevgi, barış katıyordu toprağımıza. O, çoğalan, çeşitlenen, yoğunlaşan, biçemle örtüştüren bir dille yaratıyordu romanlarını, biz de okudukça yenilerini bekliyorduk.

***

Bizim kuşağın uykusuzlarından edebiyatçı dostlarımız Ahmet Nergiz’le (26 Şubat 2013) Yılmaz Yeşildağ’ı (20 Şubat 2013) sevgiyle anıyorum.