Garanti Bankası Anadolu Sohbetleri kapsamında geçen hafta Burdur’daydık. Seviyorum sohbetleri ve birçok şey öğreniyorum 10 yıldır aralıksız süren, bugüne kadar 61 ilde 83 toplantı yapılan bu programdan. O ilin kimliğini, kendine özgü değerlerini, sorunlarını, insanını tanıma fırsatını buluyorum... Özellikle de insanlarını, yaşadığı kentin geleceğini düşünen, onun için çaba sarf eden insanlarını... Garanti Bankası toplantı öncesi gerçekten dersini iyi çalışıyor. Prof. Kenan Mortan yönetiminde bir ekip toplantının düzenleneceği ile aylar öncesinden gidip “ortak akıl toplantıları” düzenliyor. Uzmanlar ilin ve sektörlerin sorunlarını inceliyor, geleceğe yönelik düşüncelerini paylaşıyorlar. Zaten Burdur’daki toplantı gününden hayli önce önümüze ortak akıl notlarını koydular, fikir sahibi olalım diye. Kısaca özetleyeyim: 250 bin dolayında Burdur’un nüfusu. Hemen hemen tamamı okuryazar. URAK Türkiye illeri rekabet sıralamasında 2009 yılında 41. sırada yer almış, geçen yıl 12 basamak iyileşmiş. Ticari beceri listesinde ise hayli geride 62. sırada. Bu da ekonomik değer yaratmada hayli zorlandığını gösteriyor. Nüfusun yüzde 60’ı tarım sektöründe. Özellikle hayvancılıkta 140 bin baş hayvanı ile ilk 10 il arasında. Ancak sektörün 26 ile yayılan teşvik illeri kapsamında kalması, kayıt dışılık, verimi artırıcı önlemler alınmaması, siyasi popülizm Burdur’da tarım ve hayvancılığın daha ileriye gitmesini engelleyen faktörler. Kente damgasını vuran en önemli unsur ise mermercilik. Zaten toplantıda da en tartışılan konu mermer oldu. Özellikle de Çin’e mermerin blok olarak satılması...

Doğal taşa olan ilgi ve talebin artması ile 2000’li yıllardan itibaren Batı Akdeniz Bölgesi’nde bulunan rezervler gün ışığına çıkarılmaya başlamış ve özellikle Burdur ve çevresinde çıkarılan “Burdur Beji” dünya doğal taş literatünde hayli önem kazanmış. Bugün Burdur’da 70 mermer ocağı ve 100’e yakın mermer işleme fabrikası bulunuyor. 100 milyon dolarlık bir mermer ihracatı gerçekleştiriyor. Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı’ndan aldığım bilgilere göre doğal taş ihracatında katma değeri en yüksek ürün işlenmiş mermer ve işlenmiş traverten. Ancak Burdur artık uluslararası bir marka haline gelmiş kendi Burdur Beji’ni işlemek yerine Çin’e blok olarak satmayı yeğliyor. Tureks Mermercilik Yönetim Kurulu Başkanı Osman Cavit Turunç, blok satış gerekçelerini şöyle açıklıyor: “Bizde hammadde var ama işçilik, enerji ve teknoloji tarafı zayıf. Çinliler ise bu alanlarda bizden çok ilerde... Mermer işlenip ihraç edilse bile hammaddede kayıp fazla, verimlilik düşük..”

O zaman insan haliyle soruyor: “Neden verim artırıcı düzenlemelere, tasarıma, Ar-Ge’ye yönelmiyorsunuz?”

Yanıt Ege Maden İhracatçıları Birliği Başkanı Aslan Erdinç’ten geliyor: “Çin iç piyasası için çok iyi fiyattan pazarlanıyor..”

Demek ki Burdurlu sanayiciye mermeri blok olarak satmak yetiyor. Niye zahmet buyurup uğraşsın ki…

Dünya mermer üretiminde yüzde 7 payı olan Türkiye mermer ihracatının yüzde 47’sini blok olarak yapıyor. 2010’da mermer işletmeleri arasında yaşanan kırıcı fiyat rekabetinin önlenmesi için blok mermer ihracatına fon koyma önerisi gündeme gelmiş, ancak sektörün tepkisiyle bu uygulamadan vazgeçilmiş. Anlayacağınız bizim mermerciler bindikleri dalı kesedursunlar Çin Türkiye’den ithal ettiği mermeri işleyerek ABD’ye ihraç ediyor.

Bir dünya harikası Sagalassos

Mermer deyip geçmeyelim. İşin bir de çevre boyutu var. Burdur’da yerel basın bu konuda özellikle Karamanlı ve Yeşilova ilçeleri civarında, ortalığı köstebek yuvasına döndüren, doğayı katleden, pasa adı verilen mermer tozu atıklarıyla tarıma ve bitki örtüsüne zarar veren, sorumsuz maden ocağı örneklerini kamuoyuna duyuruyor. Ancak 2008 yılında kabul edilen “Burdur Gölü Yönetim Planı”na rağmen bölgede yeni mermer ocaklarının açılmaya devam ettiğini, sayıları artan mermer ocaklarının bölgenin su kaynaklarına büyük ölçüde zarar verdiğini öğreniyoruz. İşin sevindirici bir tarafı, toplantı sonrasında konuştuğumuz kente yeni atanan Burdur Valisi Nurettin Yılmaz’ın işe el attığını ve bir araştırma komisyonu oluşturduğunu söylemesi.

Burdur’un en önemli değerlerinden biri de Ağlasun ilçesinin yanı başındaki Sagalassos antik kenti. Toroslar’ın eteğinde Akdeniz’in en iyi korunmuş antik kentlerinden biri olan Sagalassos’u salı günü yayımlanan Cumhuriyet Sürdürülebilir Yaşam Dergisi’nde tanıttığım için fazla bahsetmeyeceğim. Ancak söylemek istediğim önemli bir konu hâlâ kazı çalışmaları süren Sagalassos’un hemen dibinde yeni bir mermer ocağının faaliyete geçmek üzere ruhsat başvurusunda bulunduğu... Umarım bu inanılmaz güzellikteki kültürel değer, bir mermer ocağı uğruna zarar görmez...