200 yıl önce İngiltere'ye götürülmüştü: Elgin mermerleri ana vatana geri dönecek mi?

Türkiye’de Almanya’ya 1870’te kaçırılan Bergama Sunağı’nın da geri getirilmesi için büyük çabalar var. “Elgin Mermerleri” ya da diğer adıyla “Parthenon Mermerleri”, İ.Ö.447 ila İ.Ö.432 yılları arasında Atina akropolünde inşa edilmiş ve Tanrıça Athena’nın doğumunu betimleyen bir dizi mermer heykellerden oluşur. 2500 yıllık heykeller, 19. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti nezdinde Britanya Büyükelçisi Lord Thomas Bruce Elgin tarafından İngiltere’ye götürülmüştü. Aradan 200 yıl geçtikten sonra mermerlerin Yunanistan’a iadesi için yürütülen girişimlerde sona gelindi. Yunanistan yıllar boyunca bu eserleri istemiş ama İngilizler iadeye yanaşmamıştı. Eserler İngiltere’ye gönderildikten sonra, 1807’de ilk kez Londra’da sergilenecekti. Bununla birlikte İngiltere’ye heykellerin tamamı götürülmedi bazıları hâlâ Yunanistan’da. Yunanistan heykellerinin Yunanistan’a iadesi için 1983’te resmi bir talepte bulunmuştu. Yetkililer arasındaki “gizli görüşme” son olarak Kasım 2021’de başlamıştı. 

Fakat mermerlerin iade edilmesinde önemli bir sorun var; İngiliz yasalarına göre British Museum’daki eserlerin elden çıkarılması söz konusu değil. Birleşik Krallık hükümeti yasayı değiştirme planları olmadığını ve iki tarafın, müzenin ve Yunanistan’ın heykelleri paylaşmasını sağlayacak alternatifler araştırıldığını bildirdi. Live Science’a göre anlaşma sağlanırsa Yunanistan’dan hiç çıkmamış Yunan eserlerinin yer aldığı bir dizi sergi British Museum’a gelebilir ve Parthenon frizinin yerini alabilir. Yunanistan’da şu anda İngiltere’ye götürülenlerden geri kalanların yanı sıra mermerlerin alçı kalıpları sergileniyor. Parthenon mermerleri, Tanrıça Athena’nın doğumunu betimleyen heykelleri içeriyor.

* The Elgin Marbles may finally return to Greece, 200 years after being removed by British nobility, Live Science, 6.12.2022.

* Greece in ‘preliminary’ talks with British Museum about Parthenon marbles, The Guardian, 3.12.2022.