Elon Musk’ın taklit etmek istediği WeChat nedir?

Peter Hoskins ve Fan Wang | BBC News

Elon Musk bu hafta Twitter’ın adını X olarak değiştirdi. Bu, Musk’ın Çin’deki mega uygulama WeChat’i taklit etme girişiminin en yeni adımı oldu.

Musk geçen yıl 44 milyar dolara aldığı şirketi çok daha büyük bir platforma dönüştürmek istediğini daha önce de söylemişti.

Sohbet, çöpçatanlık, ödeme, sosyal medya ve taksi çağırma gibi hizmetleri tek bir uygulama içinde sunması nedeniyle “her şeyin uygulaması” olarak anılan WeChat’i öven Musk, “Twitter’ı ona yakın bir hale getirebilmek bile inanılmaz büyük bir başarı olur” demişti.

Bu hafta da X’te yaptığı bir paylaşımda, önümüzdeki aylarda uygulamaya yeni iletişim ve finans özellikleri getireceklerini duyurdu.

Musk şirketin cirosunu artırmayı hedeflese de, Twitter’ı satın aldığı günden bu yana şirketin reklam geliri neredeyse yarı yarıya azaldı.

WeChat nedir ve Musk neden taklit etmek istiyor?

Teknoloji devi TenCent tarafından 2011’de piyasaya sürülen WeChat, 1,4 milyar nüfuslu Çin’de neredeyse herkes tarafından kullanılıyor.

Bunun bir “süper uygulama” olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Uygulamanın içinde mesajlaşma, sesli ve videolu görüşme, sosyal paylaşım yapma, yemek siparişi verme, oyun oynama ve hatta çöpçatanlık hizmetleri yer alıyor.

Yani WhatsApp, Facebook, Apple Pay, Uber, Amazon, Tinder ve çok daha fazla uygulamanın bir araya gelmiş hali gibi.

Çin’de bu uygulama günlük hayatta o kadar yaygın kullanılıyor ki, onsuz bir yaşam neredeyse imkansız.

Aşağıdaki görselden, uygulamanın farklı kısımlarının farklı arayüzlerini görebilirsiniz.

İlk başta WhatsApp gibi bir mesajlaşma platformu olan WeChat’in en çok kullanılan özelliklerinden biri de Facebook gibi paylaşım yapılabilen sosyal arayüzü.

Cüzdan özelliğinde ise kullanıcılar QR kodlarla ödeme yapabiliyor, faturalarına ödeme talimatı verebiliyor, yatırım yapabiliyor ve hatta kredi çekebiliyor.

Çin hükümetinin bazı hizmetleri de uygulamaya entegre edilmiş. Bunlar arasında sosyal güvenlik bilgilerini kontrol etme, trafik cezası ödeme veya hastane randevusu alma gibi hizmetler var.

Pandemi sırasında ise bu uygulamadan bir kod almadan ülke içinde seyahat etmek mümkün değildi.

Öte yandan bir uygulamanın içinde bu kadar fazla hizmetin yer almasının dezavantajları da var.

Pratik açıdan, WeChat cep telefonunda onlarca GB’lık yer kaplıyor.

Uygulamanın hayatın her alanında kullanılmasıysa Çin hükümetinin sansür ve gözetim faaliyetleri nedeniyle endişe uyandırıyor.

Çin’de BBC gibi medya kuruluşlarının yanı sıra Facebook ve X gibi sosyal medya uygulamaları da yasaklı.

Devletin interneti böylesine kontrol etmesi nedeniyle WeChat’te hükümet aleyhinde konuşmak çok riskli görülüyor.

Sohbet ederken hükümeti eleştirdikleri gerekçesiyle uygulamaya erişimi günlerce, hatta haftalarca kısıtlanan çok sayıda kişi var.

Hatta kamuoyunda tartışma yaratmayan konulardan bahseden kişilerin de kazara engellendiği vakalar yaşandı.

Atlantic Council Küresel Çin Merkezi Direktör Yardımcısı Kitsch Liao, WeChat gibi uygulamaların Pekin’in hayatın her alanını kontrol etme amacına hizmet ettiğini söylüyor:

“Çin Komünist Partisi’ne risk oluşturma potansiyeli olan en küçük şeyi bile engelliyorlar.”

Batı’da böyle bir uygulama iş yapar mı?

Hong Kong’daki Çin Üniversitesi’nden Kecheng Fang, WeChat’in Çin’de bu kadar başarılı olmasını iki nedene bağlıyor.

Bunlardan biri, Çin’de internetin geç yayılmış olması nedeniyle neredeyse herkesin WeChat’e bilgisayarlarından değil cep telefonlarından giriyor olması:

“Böylece açık bir internet deneyimi yerine etrafı duvarlarla çevrilmiş bir bahçeye benzeyen WeChat’in içinde vakit geçiriyorlar.

“Ve her şeyin uygulamasını bilgisayarlardansa cep telefonlarında hayata geçirmek daha kolay.”

Fang ikinci bir faktör olarak da Batı ülkelerinin aksine Çin’de rekabeti düzenleyen yasaların olmamasını gösteriyor.

Böylece WeChat, alışveriş alanındaki rakibi Taobao ve videodaki rakibi Douyin’i engelleyebiliyor.

Yatırım firması Race Capital’dan Edith Yeung, Çin ve Batı arasındaki bir diğer farka dikkat çekiyor: Dijital ödemelerin yaygınlığı.

Çin’de pek çok mağaza nakit veya kredi kartı kabul etmiyor. Bunun yerine WeChat içinden dijital ödeme talep ediyorlar.

Yeung, bunun Musk’ın hedeflerini zorlaştırabileceğini aktarıyor:

“Batı toplumlarının tamamen nakitsiz ve kredi kartsız yaşama geçmesi daha uzun zaman alacaktır.”