Sürekli aç hissetmek, sık sık yemek yeme isteği duymak ya da doyma hissinin bir türlü oluşmaması günlük yaşam kalitesini ciddi şekilde düşürebilir. Pek çok kişi bu durumu “çok yemek isteme” olarak görse de, tıp literatüründe bu tablo polifaji olarak adlandırılır. Peki, polifaji nedir, belirtileri nelerdir ve nasıl kontrol altına alınır? İşte, sürekli aç hissetmenin arkasındaki gerçek...
POLİFAJİ NEDİR?
Polifaji, kişinin normalden çok daha fazla yemek yeme isteği duyması ve buna rağmen doyma hissinin oluşmaması durumudur. Tıbbi bir belirti olarak kabul edilir ve genellikle tek başına değil, başka hastalıklarla birlikte görülür. Özellikle diyabet, hormonal bozukluklar ve bazı psikiyatrik rahatsızlıklar polifaji ile yakından ilişkilidir.
POLİFAJİNİN EN YAYGIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Polifaji yaşayan kişilerde şu belirtiler sık görülür:
- Sürekli açlık hissi
- Kısa süre önce yemek yenmesine rağmen tekrar yeme isteği
- Kontrolsüz yeme atakları
- Gece yemek yeme ihtiyacı
- Hızlı kilo alımı veya kilo verememe
- Yemek sonrası tatminsizlik hissi
- Yorgunluk ve halsizlik
- Tatlı ve karbonhidrat ağırlıklı besinlere yönelme
POLİFAJİ NEDEN OLUR?
Polifajinin altında yatan nedenler oldukça çeşitlidir. En sık görülen sebepler şunlardır:
1. Diyabet (şeker hastalığı)
Kan şekerinin hücrelere girememesi sonucu beyin sürekli açlık sinyali gönderir. Bu durum özellikle kontrolsüz diyabette belirgindir.
2. Hormonal dengesizlikler
Tiroid bezinin fazla çalışması (hipertiroidi) metabolizmayı hızlandırarak aşırı iştaha neden olabilir.
3. Psikolojik nedenler
Stres, anksiyete, depresyon ve duygusal yeme davranışları polifajiyi tetikleyebilir.
4. Uyku düzeni bozuklukları
Yetersiz uyku, iştah hormonlarını (leptin ve ghrelin) olumsuz etkileyerek sürekli açlık hissine yol açabilir.
5. Beslenme hataları
Protein ve liften fakir, şeker ağırlıklı beslenme kısa sürede yeniden acıkmaya neden olur.
6. Bazı ilaçlar
Kortizonlar, antidepresanlar ve bazı hormon ilaçları iştah artışına sebep olabilir.
POLİFAJİ İLE NASIL BAŞA ÇIKILIR?
Polifajiyle başa çıkmak için hem yaşam tarzı hem de beslenme alışkanlıklarında değişiklik yapmak gerekir:
1. Dengeli beslenin
Protein, lif ve sağlıklı yağlardan zengin öğünler tokluk süresini uzatır.
2. Kan şekerini dengede tutun
Basit şekerlerden kaçının, kompleks karbonhidratları tercih edin.
3. Öğün atlamayın
Uzun açlıklar, sonraki öğünde aşırı yeme isteğine neden olur.
4. Su tüketimini artırın
Bazen susuzluk, açlıkla karıştırılabilir.
5. Uyku düzeninizi iyileştirin
Günde 7–8 saat kaliteli uyku, iştah kontrolü için kritik öneme sahiptir.
6. Stres yönetimi sağlayın
Meditasyon, yürüyüş ve nefes egzersizleri duygusal yeme ataklarını azaltabilir.
7. Uzman desteği alın
Uzun süren ve kontrol edilemeyen polifaji durumlarında mutlaka bir doktora veya diyetisyene başvurulmalıdır.
POLİFAJİ NE ZAMAN CİDDİYE ALINMALI?
Eğer sürekli açlık hissi;
- Ani kilo değişimleriyle
- Aşırı susuzlukla
- Sık idrara çıkmayla
- Halsizlik ve baş dönmesiyle
birlikte görülüyorsa, bu durum ciddi bir sağlık sorununun işareti olabilir ve gecikmeden tıbbi değerlendirme gerektirir.
