Bu bir sanat suçu

İngilizcede, Türkçe anlamı “moda suçu” anlamına gelen “fashion crime” diye bir terim var. Genelde göze tuhaf gelen moda akımları ya da birbiriyle uyumsuz giyim parçalarının bir arada kullandığı zaman dillendirilir. Bu masum ve abartılı tanımın geçenlerde gerçek anlamında kullanıldığına tanık olduk. 

Lüks giysi tasarımlarıyla bilinen ünlü modacı Jean Paul Gaultier, “müze” anlamına gelen “Le Musée” isimli kapsül seçkide sanatı ve Rönesans’ı onurlandırmak için büyük ustaların yapıtlarına tasarımlarında yer verdi. Bluzların, pantolonların, eteklerin ve elbiselerin üzerinde Botticelli'nin  “Venüs'ün doğuşu”, Michelangelo'nun “Âdem’in Yaratılış”ı ve Rubens'in “Üç Güzeller” gibi simgesel yapıtların yer aldığı koleksiyonun tanıtım sürecinde ise Gaultier, moda fotoğrafçısı Elizaveta Porodina, yaratıcı yönetmen Georgia Pendlebury ve set tasarımcısı César Sebastien gibi alanında önemli olan isimlerle çalıştı.

Tüm ayrıntılarıyla özenle ilgilenilen seçkideki giysilerin satış değeri Jean Paul Gaultier’in Instagram hesabındaki paylaşımlara göre 150 ile 590 Avro arasındaydı. Ancak Sandro Botticelli'nin “Venüs'ün Doğuşu” tablosuna ev sahipliği yapan Uffizi Galerisi, yapıtın imajının müzenin izni alınmaksızın kullanılmasından dolayı moda evine dava açma kararı aldı. İtalyan kültürel miras yasalarına göre, kamuya ait sanat yapıtlarının ticari amaçlı kullanımı için izin alınması ve bir ücret ödenmesi gerekiyor. Ancak ünlü moda evinin hiçbir şey yapmadan tablonun görsellerini kullanmasının ardından dünyanın en etkileyici Rönesans koleksiyonuna sahip olan müzenin hukuk departmanı, firmaya ticari anlaşma yapması veya tasarımlarını piyasadan çekmesi konusunda resmi bir talep gönderdi. Müze tarafından yayımlanan son açıklamaya göre, uyarılarının tasarımcı tarafından göz ardı edilmesi sonucu müze konuyu mahkemeye taşımaya karar verdi.

WARHOL DA YAPMIŞTI AMA...

Olasılıkla daha önceden internette, küçük mağazalarda ya da sokaklarda Botticelli resimlerinin basılı olduğu ticari ürünler görmüşüzdür. Hatta sanat tarihine baktığımızda, sanatçılar arasında sanat eserlerini “kendine mal etme” yaygın bir durumdur. Kendine mal etme eylemi, önceden var olan özgün bir sanat yapıtını kullanarak sanatçıların yeni yapıtlar yaratmasıdır. Bir görüntünün veya nesnenin kasıtlı olarak yeni bir bağlama "kopyalanması" sonucu yapıtlar genellikle yeniden yorumlanarak sanat alanında farklı tartışmaların ve görme biçimlerinin doğmasını sağlar. Örneğin, Dali, Duchamp, Warhol bu yöntemle yeni eserler ve fikirler üretmişlerdir.   

Ancak burada bir kurum tarafından yaratıcılığa engel olunan bir durum var gibi gözükse de aynı zamanda 537 yıllık sanat eserinin görüntüsünün daha önceden eşi benzeri zor rastlanacak kalitede tekrardan basılması ve görüntünün yalnızca bir giyim mağazasında ürün satmak için kullanıldığını görüyoruz. Konu hakkında ortaya çıkan tartışmalar ise moda ve sanat dünyasını ilerleyen günlerde epey karıştıracak gibi.