Çözüm sünger kentlerde

İklim değişikliğinin olumsuz etkilerini her geçen gün daha yoğun bir şekilde deneyimlemeye devam ediyoruz. Bir yanda haftalardır Kenya’da süren aşırı yağışlar sonucu evinden ve canından olanlar bir yanda Brezilya’nın güneyini yoğun bir şekilde etkileyen sel felaketinin yarattığı kayıplar.

İlk olarak Brezilya’daki kayıp ve hasara bir bakalım. Ülkenin güneyinde yer alan Rio Grande do Sol eyaletinin başkenti Porto Alegre aşırı yağışlardan kaynaklanan Guaiba Nehri’ndeki 5.3 metrelik rekor seviyedeki yükselme nedeniyle sular altında kaldı. Şu ana kadar 80 bin kişi evinden (yerinden) oldu, 70 insan öldü ve kayıplar var, tabii insan türü dışında hayvanlar ve bitkiler de sarsıcı bir yıkıma uğradı.

Vali Leite, Instagram hesabı üzerinden yaptığı canlı yayında, durumu "kesinlikle benzeri görülmemiş" olarak nitelendirdi ve soya, pirinç, buğday ve mısır gibi tarımsal-endüstriyel üretime ev sahipliği yapan eyaletin tarihindeki en kötü durum olduğunu dile getirdi. Kenya’da ise sel ve heyelanlar, başkent Nairobi de dahil olmak üzere can kayıplarına ve ağır hasara neden oldu: 2 Mayıs itibarıyla 186 kişinin öldüğü, 133 kişinin kaybolduğu ve 117 binden fazla kişinin yerinden edildiği bildirildi.

Aşırı yağış kaynaklı sel ve heyelanlar aynı zamanda su rezervlerini, biyoçeşitliliği ve kent ekosistemini de tehdit ediyor. İklim değişikliği kaynaklı değişen hava olayları nedeniyle alışılagelen birçok kavram gibi bir kentin nasıl tasarlanması gerektiği de son yıllarda bolca konuşulan, üzerine çalışmalar yürütülen bir alan. İklime dirençli kentler nasıl tasarlanır sorusu epey uzun bir konu, alt başlıklarından birisi ise suya dayanıklılık.

DOĞAYA DAYALI ÇÖZÜM

Sünger kent bir kentin suya dayanıklılığı sünger kent, iklim değişikliğinin etkilerini azaltmak için yağmur suyunun emilmesi ve depolanması gibi doğaya dayalı çözümler kullanır. Çin’in kentsel yüzey suyu yönetimine yaklaşımını tanımlayan sünger kent, ülkenin kentsel alanlarında artış gösteren sel veya su basması vakalarına çözüm olarak tasarlandı. 2000 yılında Pekin Üniversitesi Mimarlık ve Peyzaj Mimarlığı Fakültesi dekanı ve Turenscape baş tasarımcısı/kurucusu olan Kongjian Yu tarafından geliştirilen sünger kent tasarımı 2014 yılında Çin'in devlet politikasının da bir parçası haline geldi. Turenscape’in giriş yazısı olan bu bölüm ise bana kalırsa insan ve doğa arasındaki muazzam ilişkiye ilişkin hem pratik hem de şiirsel bir yaklaşım:

“Tu-Ren Çincede iki karakterden oluşur. Tu toprak, toprak veya toprak anlamına gelirken ren insanlar, insan veya insan anlamına gelir. Bu iki karakter bir araya geldiğinde turen toprak insanı, toprak ve insan arasındaki ilişki anlamına gelir. Bizim felsefemiz toprak ve insanlar arasındaki uyumu tekrardan yaratmak ve gelecek için sürdürülebilir ortamlar yaratmaktır.”

Küresel ölçekte ise sadece Çin’de değil birçok kentte sünger kent yaklaşımları uygulanmaya başlandı. Birkaç örnek verecek olursam Auckland (Yeni Zelanda), Los Angeles (ABD), Berlin (Almanya), İzmir (Türkiye).

Unutmadan, Dünya Ekonomik Forumu’nun verilerine göre iklim değişikliğine karşı doğa temelli çözümler, mühendislik seçeneklerine göre ortalama yüzde 50 daha uygun maliyetlidir ve gri altyapıya göre yüzde 28 daha fazla katma değer sağlar.

SÜNGER KENTLERİN OLUMLU ETKİLERİ

- Genel su kalitesini artırır.

- Yağmur suyu toplanıp yeniden kullanılabilir.

- Su baskını olasılığını azaltır.

- Mikroiklimi iyileştirir.

- Daha yeşil alanlarla insan ve gezegen sağlığını destekler.

- Yağmur suyunu bir alana yönlendirerek ani sel olaylarını azaltabilir.

- Uzun süreli yağmurlarla baş edebilir.

- Demiryolu sorunlarını azaltır.