Dünya ticaretinde tarihi gün

İnsan eylemleri sonucunda her yıl atmosfere doğanın kaldırabileceğinden daha fazla karbondioksit salınıyor. Bunun sonucunda da atmosferdeki karbondioksit miktarı artık Sanayi Devrimi öncesine göre yüzde 50 daha yüksek. Küresel ortalama karbondioksit oranı 2022’de yeni bir rekora imza atarak milyonda 417.06 parça (ppm) olarak ölçüldü.

En yüksek seviyeye geldik demek isterdim ancak Mayıs 2023’te NOAA Küresel İzleme Laboratuvarı'ndan alınan verilere göre bu miktar artarak 424 ppm'y e ulaştı.

GEÇİŞ DÖNEMİ

Son 60 yılda atmosferik karbondioksitteki yıllık artış oranı, 11 bin-17 bin yıl önce son buzul çağının sonunda olanlar gibi önceki doğal artışlardan yaklaşık 100 kat daha hızlı. İnsan kaynaklı bir iklim krizini deneyimlerken karbon sınırlaması adına yapılan her bir davranış değişikliği ve/veya yasa tasarısı insan ve gezegen sağlığı adına paha biçilemez bir değer yaratıyor.

Avrupa Yeşil Mutabakatı’nın önemli bir parçasını oluşturan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması Tüzüğü'nün (SKDM) geçiş dönemi 1 Ekim 2023’te yani bugün başlıyor. Dünyanın ilk büyük karbon piyasasını oluşturan bu mekanizma ile AB’nin 2030 ile 2050 yılları arasında sera gazı hedeflerine ulaşabilmesi ve buna ek olarak diğer ülkelerde de yeşil dönüşüme katkı sunmak, AB üreticilerinin rekabetçiliğini korunmak hedefleniyor.

ÜLKEMİZ DE ETKİLENECEK

Karbon kaçağı ve yüksek karbon emisyonu riski nedeniyle SKDM başlangıçta çimento, demir ve çelik, alüminyum, gübreler ve elektrik gibi endüstrilere uygulanacak. AB’ye ihraç ettiği ürünlere bakıldığında SKDM’den en fazla etkilenmesi beklenen ülkeler arasında ülkemiz de yer alıyor.

Türkiye’nin 2022 yılındaki ihracatının yüzde 40.6’sı (103.1 milyar dolar) AB’ye yapılmıştır. SKDM ürünlerinin Avrupa Birliği ile olan ticaretteki payı 2021 yılı itibari ile ülkemizin toplam ihracatının yaklaşık yüzde 42’sini oluşturmaktadır.

2026’DA YÜRÜRLÜKTE

2025 yılının sonuna kadar sürecek olan geçiş döneminde AB ithalatçıları herhangi bir mali yükümlülük altına girmeyecek, SKDM mekanizmasına bağlı ithal ürünlerde gömülü emisyonları raporlayacak. SKDM, 2026 yılında tam olarak uygulamaya geçtiğinde AB ithalatçıları, SKDM havuzundaki ithal malları için SKDM sertifikası satın almak zorunda kalacak.

Sertifika fiyatları AB emisyon ticaret sistemindeki fiyatları yansıtacak şekilde hesaplanacak. AB ithalatçıları bir yıl önce ithal ettikleri mal ve toplam gömülü emisyon miktarını her yıl 31 Mayıs tarihinde beyan edecek ve bu miktarlara tekabül eden SKDM sertifikalarını teslim edecekler.

3 ADIMDA ŞİRKETLER İÇİN SKDM REHBERİ

- Ana karbon salınım kaynaklarını tespit etmek için doğrudan ve dolaylı karbon salımlarını hesaplatmak.

- Yeni yasal düzenlemeleri göz önüne alarak karbon salımını azaltma konusunda stratejiler oluşturmak ve uygulamak.

- Yeşil dönüşüm için rasyonel sürdürülebilir üretim hedefleri belirlemek.