Dünyayı metan gazı sardı

Geçen hafta gezegenimiz için büyük ölçekte bir sera gazı sızıntısının yaşandığı ortaya çıktı. BBC’nin haberine göre 9 Haziran 2023 tarihinde Kazakistan’ın güneybatısındaki Mangistau bölgesinde bir keşif kuyusu kazısı sırasında bir metan sızıntısı oluştu ve yangın başladı. Altı ay boyunca devam eden yangında 127 bin ton metan sızıntısının oluştuğu öngörülüyor. Bu miktar yaklaşık olarak bir yıl boyunca 717 binden fazla benzinli arabanın yaydığı emisyon ölçüsünde. Uydu tespitleri sonucu ortaya çıkan bu çevre felaketinde kuyunun sahibi olan Kazak şirket Buzachi Neft bu ölçede bir sızıntı olmadığını iddia ediyor.

Bu haberle hemen hemen eşzamanlı olarak 2019’dan beri çöplük atık alanlarında yaklaşık 1200 civarında güçlü metan sızıntısı yaşandığı uydu verileri üzerinden tescil edildi. Guardian’ın haberine göre Pakistan, Hindistan ve Bangladeş en büyük metan sızıntılarının olduğu ülkeler. Onları Arjantin, Özbekistan ve İspanya takip ediyor.

Atmosfere ulaştıktan sonraki ilk 20 yıl içinde karbondioksitten 80 kat daha fazla ısıtma gücüne sahip güçlü bir sera gazı olan metan ile ilgili ortaya çıkan sızıntı haberleri elbette 1.5 derece kritik eşiğini tehdit eden kuvvetli unsurlar. Metan konusunda acil bir farkındalık ve uygulama yönetimi gerçekleşmezse küresel antropojenik metan emisyonlarının 2020 ile 2030 arasında yüzde 13'e kadar artacağı öngörülüyor. Doğalgazın ana bileşeni olan metan (CH4), bugün yaşadığımız ısınmanın yaklaşık üçte birinden sorumlu.

Metan (CH4) karbondioksitten (CO2) sonra küresel ısınmaya neden olan sera gazlarından biri. Metan hem doğal kaynaklardan hem de insan faaliyetlerinden dolayı oluşur. Bugünkü metan emisyonlarının yüzde 60'ının insan faaliyetlerinden kaynaklandığı öngörülmekte. Metan gazının oluşmasına neden olan faaliyetleri yalın bir biçimde “tarım, fosil yakıtlar ve çöplük atıkları” olarak ifade etmek mümkün. Tarım, küresel metan emisyonlarının yaklaşık yüzde 40'ından sorumludur, fosil yakıtlar metan emisyonların yaklaşık yüzde 35'inden sorumludur. Geri kalan miktar ise atıklar ve diğerlerini oluşturur. Birleşmiş Milletler Çevre Programı’na göre fosil yakıt sektörü, bu 10 yılda metan emisyonlarını azaltmaya yönelik uygulamaya hazır ve uygun maliyetli teknik fırsatlardan en büyük paya sahiptir. Petrol ve gaz sektöründeki operasyonel değişiklikler için gereksinim duyulan yatırımlar 2022'de petrol ve gaz şirketlerinin elde ettiği gelirin yüzde 2'sinden azına eşdeğerdir.

“Küresel Metan Değerlendirmesi 2021” raporu ise metanın hem insan sağlığı hem çevre sağlığı hem de ekonomi için ne gibi riskler barındırdığını ortaya koyuyor. Eğer raporda belirtildiği gibi insan kaynaklı metan emisyonları 10 yılda yüzde 45 kadar azaltılabilirse 260 bin erken ölümün ve 775 bin astım hastalığının önüne geçilebilir. Ayrıca 73 milyar saati işgücü kaybı ve yıllık 25 milyon ton mahsul kaybı da engellenecek.

BİR DE İYİ HABER

Bu arada metan konusunda bir de iyi haber var. Google'ın geçen hafta yaptığı açıklamaya göre önümüzdeki ay fırlatılması planlanan MethaneSAT uydusu günde 15 kez Dünya'nın çevresinde dönecek ve dünyanın en büyük petrol ve gaz bölgelerindeki metan seviyelerini ölçecek. Uydu ile toplanan veriler Google Cloud tarafından desteklenen algoritmalar aracılığıyla desteklenerek yıl sonunda herkesin bu verilere ulaşmasını sağlayan bir haritalamaya dönüşecek.