Plajlar plastik çöplüğü oldu

Yaz aylarının en sevilen etkinlik mekânlarından birisi kuşkusuz plajlar. Sıcakların başlamasıyla insanlar hem serinlemek hem de iyi zaman geçirmek için plajları doldurur. Tuzlu suyun ve güneşin şifası da saymakla bitmez. Ruhsal sağlığınızdan bedensel sağlığınıza kadar bir bütünsel sağlık reçetesinin olmazsa olmaz ikilisidir. Ancak bu ikinin tüm hediyelerine karşın hem kıyı şeritleri hem de denizler insan kaynaklı kirlenmeye devam ediyor.

Özel plajlar kendi temizliklerini daha sık yaptıkları için oraya gittiğinizde denizlerin ve kıyı şeritlerinin temiz olduğunu düşünebilirsiniz. Tabii bu mekânlarda bile kumlarda gözünüze sigara izmariti veya çeşitli içeceklerin kapakları çarpabilir veya biraz derinlere doğru yüzmek isterseniz plastik bir poşetle karşılaşmanız an meselesidir. Halk plajlarına dönecek olursam ne yazık ki kendi deneyimlerim bölge belediyeleri ne kadar çalışırsa çalışsın plastik ağırlıklı bir kirlilik yoğunluğu olduğunu gösterdi.

ABD merkezli çevre savunma grubu Ocean Conservancy’nin yeni raporuna göre 1986 yılından günümüze kadar topluluğun gönüllüleri 381 milyondan fazla çöp parçası topladı. Plajlardan ve su yollarından toplanan bu çöpler arasında sürekli görülen 5 ürün var. Sigara izmaritleri, plastik poşetler, plastik pipetler, plastik tabaklar, plastik çatal bıçak kaşık takımları. Yalnızca ABD’de tek kullanımlıklar yasaklansaydı bile her yıl yaklaşık 450 milyar parça daha atık ortaya çıkmış olacaktı. Gelin plajlarda sıkça karşımıza çıkan bu beş ürüne yakından bakalım:

70 BİNDEN FAZLA KİMYASAL

Sigara izmaritleri: Ülkemizde de sıkça rastlanılan atıklardan biri. Özellikle yaz aylarında plajlarda izmarit sayısında artış oluyor. Sigaranın insan sağlığına olumsuz etkileri zaten saymakla bitmiyor. En az 70, en fazla 7 binden fazla tanımlanmış kimyasal içerebilen sigaralar insanlarda ve hayvanlarda kansere neden olduğu bilinen bir ürün. Tabii bir de çevre sağlığı açısından da çokça sorun barındırıyor. Sigaraların yüzde 90’ınından fazlasının bileşeni olan filtreleri selüloz asetattır. Özetle çevrede biyolojik olarak parçalanmazlar, bunun yerine binlerce mikro elyafa bölünür ve plastik kirliliğinin artmasına neden olurlar.

12 DAKİKANIN BEDELİ BİN YIL!

Plastik poşetler: Hem plajlarda hem denizlerde karşımıza sıkça çıkan atıklardan bir diğeri. Sadece ABD’de  her yıl 100 milyardan fazla plastik poşet kullanılıyor. Plastik poşetlerin kullanım süresiyse ortalama 12 dakika olarak belirlenmiş, 12 dakikalık taşıma hizmetinin bedeliyse doğada bin yıl boyunca varlığını devam ettirmesi. Ülkemizde plastik poşetin ücretlendirilmesinden bu yana 550 bin ton atığın oluşması engellendi ve 23 ton daha az sera gazı salındı. Ancak ücretli olmasına karşın kullanıma yoğunlukla devam edilen plastik poşetler ve tek kullanımlık plastiklerle ilgili yeni düzenlemeler yapılmalı ve bu düzenlemeler plastiğe alternatif madde üretiminden kamunun bu konuda bilgilendirilmesine kadar geniş bir perspektifte ele alınmalı.

ÇOCUĞUNUZA MİKROPLASTİK SERVİSİ

Plastik pipet: Bir plastik pipetin doğada çözünme süresi 200 yıl. Kullanım süresi ise sizin içeğinizi ne derece hızlı içtiğinize göre değişiyor ama 200 yıla göre minicik bir zaman dilimi. Ne yazık ki hâlâ birçok işletme müşterisine sormadan plastik pipeti içeceğin içine çoktan yerleştirmiş olarak servis yapıyor. Cam ve alternatif malzemelerden yapılan pipetlere ve bunları kullanmasına karşın müşterine pipet isteyip istemediğini soran işletmeler de var tabii. Benim bu konuda en çok ilgimi çeken, çocuklara verilen içeceklerde ebeveynlerin pipet tercihi oluyor. Bir süredir gözlemlerin renkli pipetlerin çocuğu mutlu ettiğini ve içeceğin üzerine daha az dökülme olasılığına neden olduğu gerekçesiyle ebeveynlerce tercih edilmesi. Oysa ki plastik pipet kullanarak hem mikroplastiklerin çocuğunuz bedenine girmesine neden olmuş hem de iklim krizine katkı yapmış oluyorsunuz.

1 MİLYON DENİZ KUŞU ÖLÜYOR

Plastik tabak ve plastik çatal, kaşık: Tek kullanımlık ambalajlar, dünyada üretilen tüm plastiğin yüzde 36’sını oluşturuyor. Plajlarda atık olarak en sık rastlanılan beş üründen ikisi olan plastik tabak, çatal, bıçak, kaşık setleri de hem insan sağlığı hem de çevre sağlığı için olumsuz etkiler barındırıyor. Ocean Crusaders’ın verilerine göre plastik kirliliği nedeniyle her yıl 100 bin deniz memelisi ve yaklaşık 1 milyon deniz kuşu plastik yüzünden ölüyor.