Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), Rusya’nın gerçekleştirdiği dron saldırısının ardından Çernobil Nükleer Santrali’ni koruyan dev çelik kalkanın artık radyasyonu tamamen engelleyemediğini açıkladı.
Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (IAEA), bu hafta Çernobil’de yaptığı incelemelerin ardından yayımladığı raporda, koruyucu yapının “birincil güvenlik işlevlerini, özellikle de radyasyonu hapsetme kapasitesini kaybettiğini” duyurdu.
Yetkililer, kalkanın taşıyıcı sistemlerinde kalıcı bir hasar bulunmadığını ancak yapının artık tam güvenlik sağlamadığını belirtti.
Çernobil, Ukrayna’nın başkenti Kiev’in yaklaşık 130 kilometre kuzeyinde bulunuyor. Ukrayna yönetimi, şubat ayında Rusya’yı nükleer santrali hedef almakla suçlamıştı.
O dönemde yayınlanan görüntülerde, Shahed tipi kamikaze bir drone’un kalkanın çatısına çarptığı, yangın çıktığı ve ciddi hasar oluştuğu görülmüştü.
Kremlin ise saldırı iddiasını reddetmiş, Ukrayna tarafı da o günlerde radyasyon seviyelerinde artış kaydedilmediğini açıklamıştı.
25 BİN TONLUK DEV KALKAN ALARM VERİYOR
Çernobil’deki reaktörü örten Yeni Güvenli Muhafaza (NSC) adlı çelik yapı, yaklaşık 25 bin ton ağırlığında ve dünyanın en büyük hareketli kara yapılarından biri olarak biliniyor. 1986’daki nükleer facianın yaşandığı 4 numaralı reaktörü ve Sovyetler döneminde aceleyle inşa edilen “lahit” yapıyı tamamen kapatıyor.
Bu dev kalkan, residual (kalıntı) radyasyonun atmosfere karışmasını önlemek amacıyla 2016 yılında 1,25 milyar sterlinlik bir projeyle devreye alınmıştı.
IAEA uzmanları, mevcut durumda radyasyon seviyelerinde artış gözlenmediğini ancak radyoaktif toz sızıntısı ihtimalinin ortaya çıktığını vurguladı. Ajans yetkilileri, yapının daha fazla bozulmasını önlemek için kapsamlı onarımın zorunlu olduğunu bildirdi.
IAEA Başkanı Rafael Grossi, şu ana kadar yalnızca “sınırlı ve geçici onarımlar” yapıldığını belirterek, kalıcı ve kapsamlı restorasyonun kaçınılmaz olduğunu söyledi.
IAEA’ya göre Çernobil’deki kapsamlı onarımlar 2026 yılında başlayacak. Ancak tam restorasyonun, savaş sona erdikten sonra yapılabileceği ifade ediliyor.
Denetimler, Aralık ayının başında Ukrayna’daki aktif nükleer santrallere elektrik sağlayan kritik trafo merkezlerinin durumunu incelemek amacıyla gerçekleştirilen nadir bir ziyaret kapsamında yapıldı.
ASIL BÜYÜK TEHLİKE: ZAPORİJYA
Rusya’nın işgali altındaki Zaporijya Nükleer Santrali ise halen Avrupa’nın en büyük, dünyanın da en büyük 10 nükleer santralinden biri olma özelliğini taşıyor. Santral çevresinde defalarca saldırı yaşandı. Kiev yönetimi, Moskova’yı “nükleer felaketi göze almakla” suçluyor.
Eylül ayında Zaporijya Santrali, Ukrayna elektrik şebekesinden kopmasının ardından yaklaşık bir ay boyunca dizel jeneratörlerle çalışmak zorunda kalmıştı.
ABD’nin eski Başkanı Donald Trump’ın Ukrayna özel temsilcisi Keith Kellogg, Zaporijya Nükleer Santrali’nin geleceğinin olası bir barış anlaşmasının en kritik başlıklarından biri olduğunu söyledi.
Kellogg, santral ve Donbas bölgesi konusunda uzlaşma sağlanması halinde sürecin ilerleyebileceğini savundu.
