Deniz Berktay ile Kuzeyden Notlar: Zelenski ABD’de ne umdu ne buldu?

Peki sonuç ne oldu? 

Ukrayna’daki en Batı yanlısı gazetelerin yorumlarına göre bu hedeflerin ne birinde ne de diğerinde somut bir sonuç elde edildi. Tekrar vurgulayayım, Zelenski hakkında bunları yazanlar, ABD karşıtları değil, ABD yanlılığı konusunda Zelenski’den daha ileride olanlar. Zelenski, 2019’da devlet başkanlığı seçimlerini kazanırken ılımlı Batı yanlısı bir lider olarak iktidara gelmişti. Yani Zelenski, Avrupa entegrasyonunu savunmakla Rusya’yla barışmayı vaat ediyordu. Zelenski seçildiğinde, Poroşenko’yu desteklemiş olan radikal Batıcı, NATO yanlısı kesim dumura uğramış, “Ukrayna’nın yönetimi bir komedyene kaldı” demeye başlamıştı. Bu kesim, Zelenski’yi hiçbir zaman kendisinden görmese de Zelenski’nin Batı’da kahraman olarak karşılandığı dönemlerde onu destekleme yoluna gitmişti. ABD ziyareti konusundaysa bu kesim, “İşte görüyorsunuz ABD ile ilişkiler, Zelenski’ye bırakılmayacak kadar önemlidir” diye yazmaya başladı. 

Meseleyi şöyle özetleyebiliriz: Ukrayna’nın “barış planı”nın ayrıntıları, kamuoyuna açıklanmış değil. Ama genel hatlarıyla bu planın ABD’den daha fazla yardım talebini, ABD’nin Ukrayna’nın Rusya’ya yönelik uzun menzilli füze kullanmasına izin verilmesi gibi istekleri içerdiği biliniyor. ABD yönetimi, Ukrayna’ya bu ziyarette 8 milyar dolarlık bir askeri yardım paketi açıkladı. ABD Dışişleri Bakanı Blinken da Biden’ın bu planı incelediğini söyledi ve ABD’nin 8 milyar dolarlık planının şimdilik Ukrayna’ya yeteceğini ilave etti (Yani “daha ne istiyorsunuz” demeye getirdi). Uzun menzilli silahlar konusundaysa ABD’de savaştan önce hükümetin, Rusya’yla bu ölçüde bir restleşmeye gitmek istemediği anlaşılıyor. 

Gelelim en sıkıntılı konu olan Cumhuriyetçilerle ilişkilere. Zelenski, ziyarete başlarken ABD basınına verdiği demeçte Trump’ın Ukrayna’ya yaklaşımını eleştirdi. Bu, seçim öncesi atmosferde ters etki yarattı. Trump, Zelenski’yle görüşmeyeceğini açıkladı. Ardından ziyaretin ilk durağı olan Pensilvanya bir skandala vesile oldu. Zelenski’nin buradaki silah fabrikasına yaptığı ziyarete sadece Demokrat Partili vali ve diğer partili yetkililer katılınca Cumhuriyetçiler bunu, Zelenski’nin ABD seçimlerine alet edilmesi olarak değerlendirdi ve Cumhuriyetçi ABD Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson, Zelenski’den açıkça Ukrayna’nın Washington büyükelçisini geri çekmesini istedi ve bu kişinin ABD iç siyasetine müdahale ettiğini söyledi (Zelenski’nin Kongre’de Cumhuriyetçiler ve Demokratlarca ayakta alkışlandığı 2022’deki atmosferden eser kalmadığı görülüyor). Trump, yine de Zelenski’yle görüştü. Ama yapılan ortak basın açıklamasında Trump, kendisinin “hem Zelenski’yle hem de Putin’le ilişkisinin iyi” olduğunu söyledi. 

Putin’in annesine küfreden Biden’ın yerine Putin’le arasının iyi olduğunu söyleyen Trump gelirse ABD politikası tersine dönmez. Trump’ın seçim öncesi söylemlerinde değişikliğe gideceği beklenebilir. Fakat Ukrayna açısından olmasa da Zelenski yönetimi açısından zorlu bir sonbaharın başladığını söyleyebiliriz. 

denizberktay@yahoo.com