The Lancet’te yayınlanan yeni bir bilimsel değerlendirme, plastiklerin ‘ciddi, büyüyen ve yeterince tanınmayan’ bir tehlike olduğunu vurguladı. Raporda, plastiklerin insan sağlığına etkisi yalnızca çöp olduğunda değil; üretim, kullanım ve atık sürecinin her aşamasında etkili.
Plastikler yalnızca çevreyi kirletmekle kalmıyor; aynı zamanda kanser, doğum kusurları, erken doğum, çocukluk çağı kanserleri ve hatta kalp krizi gibi çok ciddi sağlık sorunlarına da yol açabiliyor.
1950’DEN BU YANA 200 KAT ARTTI
1950'lerden bu yana plastik üretimi 200 kat artmış durumda. Üstelik bu üretimin neredeyse üç katına çıkması ve 2060’a kadar yılda bir milyar tona ulaşması bekleniyor.
En hızlı artış ise tek kullanımlık plastiklerde gözleniyor: içecek şişeleri, hızlı tüketim kapları ve paketli ürün ambalajları.
Rapora göre bugün dünya genelinde 8 milyar ton plastik çevreyi kirletmiş durumda. Bu plastikler Everest’in zirvesinden okyanusların en derin çukurlarına kadar her yere yayılmış halde. Ancak bu atıkların yüzde 10’undan azı geri dönüştürülebiliyor.
VÜCUDUMUZDAKİ TEHLİKE: MİKROPLASTİKLER
Plastik atıklar zamanla mikro ve nano boyutlara parçalanıyor. Bu parçacıklar su, yiyecek ve solunan hava yoluyla insan vücuduna giriyor. Araştırmalar, bu mikroplastiklerin kan, beyin, anne sütü, plasenta, kemik iliği ve hatta meni içinde bulunduğunu ortaya koyuyor.
Henüz bu parçacıkların vücuttaki etkileri tam olarak bilinmiyor. Ancak kalp krizi ve felç gibi ciddi sağlık sorunlarıyla bağlantılı olabileceği düşünülüyor. Araştırmacılar bu konuda ‘önleyici yaklaşım’ benimsenmesini öneriyor.
Boston College’dan çocuk doktoru ve epidemiyolog Prof. Philip Landrigan’a göre, plastiklerin zararları en çok bebekler ve çocuklar üzerinde yoğunlaşıyor.
Anne karnındaki fetüslerde dahi düşük, erken doğum, doğumsal anomaliler gibi riskler yaratabiliyor. Çocuklarda ise akciğer gelişimi geriliği, kanser ve ileride kısırlık gibi sonuçlara yol açabiliyor.
“GERİ DÖNÜŞÜMLE BU KRİZDEN ÇIKAMAYIZ”
Petrol üreten ülkeler ve plastik endüstrisi, çözümün plastik üretimini azaltmak yerine geri dönüşüme odaklanılması gerektiğini savunuyor. Ancak raporda, plastiklerin kağıt, cam ya da metal gibi kolay geri dönüştürülebilir olmadığı açıkça belirtiliyor:
“Dünya, plastik kirliliği krizinden sadece geri dönüşümle kurtulamaz.”
Sadece üç plastik kimyasalının (PBDE, BPA ve DEHP) 38 ülkede insan sağlığına verdiği zararın yıllık maliyeti 1.5 trilyon dolar olarak hesaplandı. Bu miktar, plastiklerin görünenden çok daha pahalıya mal olduğunu ortaya koyuyor.
