ABD Dışişleri Bakanlığı, yurt dışındaki büyükelçilik ve konsolosluklara gönderdiği yeni kılavuzla, diğer ülkelerdeki seçim süreçlerine ilişkin kamuya yapılacak açıklamalara sınırlama getirdi.
Associated Press'in (AP) ulaştığı belgeye göre, diplomatik temsilciliklerden, "ABD’nin dış politika çıkarları açısından açık ve zorlayıcı bir gerekçe" bulunmadığı takdirde, seçimlerle ilgili kamuoyu açıklama yapmamaları isteniyor.
Kılavuzda ayrıca, büyükelçiliklerin belirli bir ideolojiyi çağrıştıran ifadelerden kaçınmaları ve Başkan Donald Trump’ın, 'yabancı ülkelerin egemenliğine saygı' ilkesiyle uyumlu hareket etmeleri gerektiği vurgulanıyor.
Kılavuzda büyükelçilerin seçim süreçlerinde bağlı kalması gereken çerçeve şu ifadelerle özetlendi:
Yabancı ülkelerdeki bir seçim hakkında yorum yapmanın uygun olduğu durumlarda, mesajımız kısa olmalı, kazanan adayı tebrik etmeye odaklanmalı ve uygun olduğunda ortak dış politika çıkarlarına dikkat çekmelidir.
ABD'nin eski Çin Büyükelçisi Jon Huntsman, başkent Pekin'de bir protesto gösterisinde, 2011
KARARIN ARKA PLANI
Elçiliklere gönderilen bu türden bir kısıtlama kılavuzunun arkasında, son yıllarda ABD’nin farklı ülkelerde görev yapan büyükelçilerinin yaptığı açıklamaların yol açtığı 'diplomatik krizler' yatıyor.
Özellikle kutuplaşmış siyasi atmosferlerde yapılan yorumlar, ABD’nin seçim süreçlerine müdahil olduğu yönündeki algıyı güçlendirdi ve yerel aktörlerle ilişkileri zora soktu. Associated Press’e konuşan ABD’li yetkililer, yeni kılavuzun bu tür krizleri önlemeyi, büyükelçilerin yalnızca protokol çerçevesinde açıklamalar yapmasını sağlamayı amaçladığını belirtiyor.
Öte yandan, kılavuzun zamanlaması da dikkat çekici; 2024 seçimlerinin ardından göreve gelen Trump kabinesinin, dış politikada daha temkinli ve içe dönük bir çizgi izleme arzusunu işaret ediyor.
Bu yönüyle, elçiliklere getirilen yorum yasağı, yalnızca dış politikayı değil, iç siyasetteki güç dengelerini de yeniden inşa etme çabasının bir parçası olarak değerlendiriliyor.
ABD ELÇİLERİNİN SEÇİM KARNESİ
ABD'nin çeşitli ülkelerdeki elçileri, son 5 yılda, bulundukları ülkelerde seçimlerle ilgili yaptıkları olumsuz ya da müdahaleci yorumlar ile dikkat çekti.
İşte, onlardan bazıları:
Kolombiya
ABD'nin Kolombiya Büyükelçisi Philip Goldberg, ülkede 2022 yılında yapılan seçimlere ilişkin açıklamasında, “Seçimlere yabancı müdahale tehdidi vardı” diyerek, Venezuela ve Rusya gibi ülkelerin müdahale riskine işaret etmişti. Bu açıklama, ülkedeki siyasi gerginliği artırmıştı.
Kenya
ABD’nin Kenya Büyükelçisi Meg Whitman, 2022’deki seçimleri “Kenya’nın tarihindeki en özgür ve adil seçim” olarak nitelendirmişti. Ancak muhalif siyasi aktörler, örneğin Raila Odinga, bu sözlere sert tepki göstererek Büyükelçi Whitman'a, "Kapa çeneni" demişti.
Türkiye
ABD Ankara Büyükelçisi Jeff Flake'in genel seçim öncesi CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu ile görüşmesi sonrası, Cumhurbaşkanı Erdoğan sert tepki göstermiş ve "Amerika'ya bu seçimlerde bir ders vermemiz lazım. Joe Biden oradan konuşuyor, Biden'ın buradaki büyükelçisi ne yapıyor? Gidiyor Bay Kemal'i ziyaret ediyor. Ayıptır, biraz kafanı çalıştır. Sen büyükelçisin. Senin buradaki muhatabın Cumhurbaşkanıdır" demişti.
ABD Dışişleri Bakanlığı ise bu tepkiye cevaben, aşağıdaki ifadeleri kullanmıştı:
Yurtdışında görevli ABD Büyükelçileri, görev yaptıkları ülkelerdeki gelişmeleri anlamaya yönelik rutin diplomatik görevlerinin bir parçası olarak hükümet üyeleri, basın, çeşitli siyasi partiler, sivil toplum ve diplomatik meslektaşlarıyla düzenli olarak bir araya gelmekte. Aynı durum Türkiye'de, Büyükelçi Flake için de geçerli.
Meksika
ABD’nin Meksika Büyükelçisi Ken Salazar, 2024 yılında yargıçların seçimle atanmasını öngören anayasa değişikliği tasarısını eleştirerek şöyle demişti:
Doğrudan seçimler, kartellerin ve diğer kötü niyetli aktörlerin bundan faydalanmasını kolaylaştırır…
Bu sözler, Meksika tarafından 'müdahaleci bir tavır' olarak değerlendirildi ve Dışişleri Bakanlığı, bu açıklamaları, 'egemenlik haklarına saygısızlık' olarak nitelendirerek ABD’ye diplomatik nota verdi.
