‘Yargı darbesi’nin onaylanmasının ardından İsrail halkı hükümete karşı protestoları büyüttü

İsrail’de Başbakan Binyamin Netanyahu başbakanlığındaki aşırı sağcı hükümetin yargının yürütme üzerindeki denge ve denetleme yetkilierini aşındırma amacı taşıyan reformu parlamentodan geçirmesi sonrası protestolar artarak sürüyor. Yükmek Mahkeme’nin “akla yatkınlık” gerekçesiyle yürütmenin uygulamalarını durdurmasını iptal eden ve yargıya darbe olarak tepki gösterilen tasarının önceki gün parlementoda kabul edilmesiyle Kudüs’teki meclis önünde çadır kuran binlerce protestocu ile polis arasındaki gerilim arttı.

Diğer yandan yüksek teknoloji şirketlerinden oluşan bir grup firma da dün İsrail merkezli Yediot Ahronot, İsrail Hayom, Haaretz ve TheMarker gazetelerinin birinci sayfalarına ilan verdi. Gazetlerin ön sayfları tamamen siyah renkle boyandı ve üstünde “İsrail demokrasisi için kara bir gün” ifadeleri yer aldı. Ülkedeki son durumu Ortadoğu Enstitüsü (Middle East Institute) kıdemli araştırmacısı ve Mitvim Enstitüsü Başkanı Dr. Nimrod Goren Cumhuriyet’e değerlendirdi. Yedi aydır süren eylemlerde görünür gruplar arasında yer alan yüksek teknoloji alanındaki İsrailli şirketlerin protesto hareketine katılımının nedenlerine ilişkin konuşan Dr. Goren, “Önceleri bu sektör siyasi konularla pek ilgilenmezdi ancak temel değerler tehdit altına girince ezici çoğunluğu demokrat olan bu kesim, sesini duyurmaya ve harekete geçmeye başladı. İsrail’deki olayların gidişatını etkileyebilecek araçlara sahipler. Mali kaynakları, bilgi birikimleri, kamusal imajları, uluslararası ağları, yenilikçi yaklaşımları ve teknolojik uzmanlıkları onları demokrasi yanlısı hareketin potansiyel liderleri olarak konumlandırıyor. Buna ek olarak İsrail’e daha az yatırım geleceği için ülkenin liberal olmamasından profesyonel olarak zarar görmeleri de muhtemel. Bu nedenle bazıları şimdiden işlerini başka bir yerde sürdürüyor ve start-up’larını (girişim) başka ülkelere taşıyorlar” dedi.

İsrailli araştırmacı Goren, protestoların demokrasiyi savunmak adına ne kadar ileri gidebileceğine yönelik şu ifadeleri kullandı:

“Şimdiden sokaklarda kitlesel hareketlenmelerin yanı sıra grevler ve askerlik hizmetine gönüllü olarak devam etmeyeceklerini açıklayan yedek askerler gibi somut eylemler gördük. Bunlar büyük olasılıkla yoğunluk kazanacak ve bazı sivil itaatsizlik adımlarına da yol açacak. Sürecin resmi bir sonraki aşaması da yasal bir adım olacak. Çünkü Yüksek Mahkeme’nin önceki gün kabul edilen sorunlu tasarının iptali konusunda yakında karar vermesi gerekecek.”

DIŞ İLİŞKİLERDE KAZANIMLAR ZARAR GÖRÜYOR

Yargı reformunun uluslararası ilişkiler boyutunda etkilerini anlatan Goren, “Netanyahu’nun aşırı sağcı hükümeti, bir önceki Naftali BennettYair Lapid hükümeti döneminde büyük ilerlemeler kaydeden İsrail’in dış ilişkilerine zarar veriyor. Demokrasiye saldırı ve Filistin meselesindeki aşırı politikaların birleşimi durumu kötüleştiriyor. Bu durum Netanyahu’nun Beyaz Saray’a davet edilmemesinde ve liberal Batılı liderlerin kendisinden ve bakanlarından uzak durmasında açıkça görülüyor” diye konuştu. 

ABD Başkanı Joe Biden’ın yasama sürecine karşı olduğunu defalarca dile getirmesini anımsatan Goren, “Bu durum, Netanyahu’nun Suudi Arabistan ile normalleşme gibi öncelik verdiği konuları ilerletme motivasyonunu azaltabilir” ifadelerini kullandı.

TÜRKİYE BAĞLAR GÜÇLENİYOR

Goren, Avrupa Birliği şimdiye kadar İsrail’in iç meseleleri konusunda sesini yükseltmemişti ve demokrasi yanlısı İsrailliler, demokrasinin korunmasına yardımcı olmak için Avrupalılardan daha fazla mesaj ve aktivizm beklediğini söyledi. Goren ayrıca “İsrail’deki demokratlar ile Türkiye de dahil olmak üzere demokrasiye meydan okuyan ülkeler arasındaki işbirliği ve bağlar güçlendiriliyor. Deneyimler ve çıkarılan dersler giderek daha fazla paylaşılıyor” değerlendirmesinde de bulundu.