İnşaatçılar maliyetler nedeniyle önünü göremiyor, yurttaş alamıyor: Barınma krizi kapıda

Barınma krizine doğru hızla ilerleyen Türkiye’de yüksek konut fiyatlarının yanı sıra arz sorunu da sürüyor. Sektör temsilcilerinin uzun zamandır yüksek maliyetlerden dolayı konut arzının düştüğü tezi, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) verilerine de yansıdı. TÜİK’e göre 2023 yılı ilk çeyreğinde belediyeler tarafından yapı ruhsatı verilen yani inşaatına başlanan bina sayısı yüzde 9.2 azaldı. 2021 ilk çeyreğinde 33 bin 597, 2022 ilk çeyreğinde ise 26 bin 141 bina için verilen ruhsat sayısı, bu yıl 23 bin 743 bina için verildi. Bu veriler pandemiden bu yana görülen en düşük seviye oldu. Sektör temsilcileri, artan maliyetleri işaret ederek “Konutta arz krizi var ve çözülmezse bu durum barınma krizine dönecek” dedi.

MALİYETLER DURMUYOR

TÜİK’in verilerini yorumlayan Anadolu Yakası İnşaatçılar Derneği Başkanı Melih Tavukçuoğlu, bu düşüşün maliyetlerdeki artışın yansıması olduğunu söyledi. Tavukçuoğlu, “Depremden dolayı yaşanan durgunluğun da etkisi vardır ama ana etken maliyetler. Geçen yıl 800 lira olan 1 metreküp beton şu an 2 bin lira oldu. Ev üretmek de satmak da çok zor artık. İnsanların konut edinebilme imkânı ortadan kalktı gibi bir şey. Krediler hem çok yüksek faizli hem de yok” dedi. Yaz aylarında da konut piyasasının bu şekilde devam etmesini beklediklerini söyleyen Tavukçuoğlu, “Sonbaharda bir hareketlenme bekliyoruz. Umarız yeni kurulan hükümet konut sorununa bir el atar” diye konuştu.

BARINMA KRİZİNE GİDER

İnşaat ve emlak şirketleri grubu MasterTürk Başkanı Gökhan Taş da ruhsatlardaki azalma için öngörülemeyen maliyet artışlarını gösterdi. Taş, şu bilgileri verdi: “Bir konutun yapımı iki yıl sürüyor. Türkiye’de iki yıl boyunca hangi maliyetlerle boğuşacağını öngöremeyen müteahhitler de yeni konut yapımına girmiyor. Bu durum arzı düşürüyor. Bugün açıklanan ruhsat rakamları geçen yıl zaten düşmüştü. Yani 5 yıllık süreçte bakınca bu düşüş yüzde 9’dan çok daha fazla. Dolayısıyla konut arzı riskli seviyeye geliyor. Konut arzındaki problem çözülmedikçe bu iş barınma krizine doğru gider.”

KİRALAR 4 YILDA YÜZDE 583 ARTTI

Yurttaş ev sahibi olma hayalini kaybederken kiralık konut fiyatları da her geçen gün artıyor. İstanbul Büyükşehir Belediyesi Genel Sekreter Yardımcısı Buğra Gökce’nin analizine göre Türkiye genelinde kiralar son dört yılda yüzde 583 arttı. Sosyal medya hesabından kira artış oranları analizini paylaşan Buğra, şu bilgileri verdi:

“Nisan 2019-Nisan 2023 döneminde konut kiralarındaki değişim çarpıcı bir tablo ortaya koyuyor. Nisan 2019’da 81 ilde ortalama kira bedeli aylık 728 lirayken bugün 5058 liraya çıkmış durumda. Artış oranı yüzde 583. Tüm Türkiye’de 2019 yılı nisan ayında kira bedeli ortalama ücretin sadece yüzde 27’si kadarken bugün yüzde 45’e ulaşmış. Yaşanılan konut krizi düşünüldüğünden daha derin. Özellikle Türkiye nüfusunun yüzde 75’inin yaşadığı 30 büyükşehirde çalışanların, ücretlilerin gelirlerinin önemli bir kısmı konut kirasına gidiyor. Yeni işe başlayan gençlerin maaşlarıyla neredeyse konut kiralama şansı yok.”