DİSK’ten 21 yılın bilançosu: Emek kaybetti sermaye kazandı

Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu (DİSK), “AKP Döneminde ve Başkanlık Rejiminde İşçiler Neler Kaybetti?” başlıklı bir rapor hazırladı. Raporda, 21 yıllık AKP iktidarı döneminde işçi ve emekçilerin birçok alanda hak kaybı yaşadığına vurgu yapılırken sermaye gruplarının ise kâr oranını artırdığına dikkat çekildi.

Raporu Başkan Arzu Çerkezoğlu DİSK Genel Merkezi’nde düzenlenen bir basın toplantısında açıkladı. “Memleketi bir şirket gibi yöneten zihniyetin egemenliğinde geçen bu dönemin özeti emeğin değersizleştirilmesi ve güvencesizleştirilmesidir” diyen Çerkezoğlu, raporda öne çıkan maddeleri şöyle sıraladı:

GREV HAKKI YOK EDİLDİ

• AKP döneminde ve başkanlık rejiminde bölüşüm ilişkileri kötüleşti. Başkanlık dönemi öncesinde milli gelir içinde emeğin payı yüzde 35.3 iken 2022’de yüzde 25.2’ye geriledi. Buna karşılık milli gelir içinde sermayenin payı başkanlık rejimi öncesi yüzde 48 iken 2022’de yüzde 56.7’ye yükseldi.
• AKP’li yıllarda asgari ücret hızla ortalama ücret haline geldi. AKP döneminde diğer emek gelirlerinin asgari ücret kadar artırılmaması sonucu ortalama ücretler ve asgari ücret arasındaki makas kapanmaya başladı. 2005 yılında asgari ücret ortalama ücretin yüzde 46’sı iken 2020’de yüzde 60’ına çıktı. 
• 21 yılda gelinen tablo yüzde 14 resmi sendikalaşma oranı, yüzde 12.4 fiili sendikalaşma oranı ve yüzde 8.1 civarında toplusözleşme kapsamıdır. Özel sektörde toplusözleşme kapsamı ise yüzde 4.7’dir. 
• AKP döneminde grev hakkı yok edildi. Greve katılan işçi sayısı 1963’ten bu yana en düşük düzeye indi. AKP hükümetleri grev ertelemelerinin (yasaklama) kapsamını genişletti. AKP döneminde 20 grev erteleme kararnamesi yayımlandı ve 195 bini aşkın işçinin grevi yasaklandı.
• AKP işsizliği önlemede başarısızdır. 2002 3. çeyrekte dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 9.6 ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 15.3’tü. 2022’de ise dar tanımlı işsizlik oranı yüzde 10.2’ye ve geniş tanımlı işsizlik oranı yüzde 20.8’e yükseldi.

FON İŞVERENE ÇALIŞTI

• AKP döneminde İşsizlik Sigortası Fonu (İSF) adeta bir işveren destek fonuna dönüştü. 2002’de toplam 56.9 milyon TL olan fonun 46.8 milyon TL’si, 2022’de ise 55.6 milyar TL olan fonun 12.3 milyar TL’si işsizlere ayrıldı. Fonun yüzde 76.1’i ise işverenlere aktarılmıştır. 
• AKP iktidarı kamunun tasfiyesi ve özelleştirmede büyük paya sahiptir. Cumhuriyet döneminin kamusal birikimlerinin yaklaşık yüzde 90’ı, 63.8 milyar dolar karşılığında AKP tarafından özelleştirildi.