Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Para Politikası Kurulu, yılın son toplantısını tamamladı. Toplantı sonucunda politika faizi yüzde 39,5 seviyesinden 150 baz puan düşürülerek yüzde 38 olarak belirlendi.
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek 4 Haziran 2023'te göreve geldiğinde TCMB'nin uyguladığı faiz oranı yüzde 8,5 seviyesindeyken, enflasyon yüzde 38,21'de bulunuyordu.
Merkez Bankası Başkanı Fatih Karahan'ın 3 Şubat 2024'te atanmasına kadar geçen 13 aylık süreçte faiz oranı yüzde 45'e kadar yükseltildi. 21 Mart 2024'te yüzde 50 seviyesine çıkarılan politika faizi, 26 Aralık 2024'te 250 baz puanlık indirimle yüzde 47,5'e düşürüldü. Böylece faiz indirme süreci başladı.
TCMB, 23 Ocak 2025'te faizi yüzde 45'e, 6 Mart'ta ise yüzde 42,5'e indirdi. Bu dönemde enflasyon ve faiz oranları birbirine yakın seviyelerde seyrediyordu. 2025 Ocak'ta enflasyon yüzde 42,12, ardından şubatta yüzde 39,05 ve martta yüzde 38,10 olarak açıklanmıştı.
İMAMOĞLU'NUN TUTUKLANMASI TÜRK EKONOMİSİNİ SARSTI
19 Mart 2025'te İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı ve CHP'nin cumhurbaşkanı adayı Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasının ardından piyasada ciddi dalgalanmalar yaşandı. Para Politikası Kurulu (PPK) olağanüstü toplanarak gecelik borç verme faizini yüzde 46'ya yükseltti.
Bu gelişme, enflasyon ve uygulanan politika faizi arasındaki farkı açarak reel faiz oranlarının artmasına neden oldu. Politika faizi haziran ayına kadar yüzde 46 seviyesinde tutulurken, enflasyonun yüzde 35,05'e düşmesi reel faiz oranının yüzde 8,1'e yükselmesine yol açtı. İmamoğlu tutuklanmadan önce ise reel faiz yüzde 3,18 seviyesindeydi.
24 Temmuz'da faiz yüzde 43'e indirildi ve sonraki üç toplantıda da indirim kararları devam etti. Yılın son PPK toplantısında faiz oranı yüzde 38'e çekilirken, enflasyon ise yüzde 31,07 seviyesinde bulunuyor. Bu durumda reel faiz yüzde 5,28 olarak gerçekleşti.
DÜNYADAKİ REEL FAİZ SEVİYELERİ
Türkiye yüzde 38'lik politika faizi ile dünyada ikinci sıradayken reel faizde ise ilk 10'da yer alıyor.
Politika faizlerine bakıldığında ilk sırada yüzde 58.66 ile Venezuela yer alıyor. İkinci sıradaki Türkiye'den sonra 3. sırada ise yüzde 35 ile Zimbabve, 4. sırada yüzde 29 ile Arjantin olduğu görülüyor.
En yüksek reel faiz veren ülkeler incelendiğinde ise ilk sırada yüzde 13.44 ile Zimbabve'nin olduğu görülüyor. Reel faiz oranlarına göre ülkeler şöyle sıralanıyor:
- Zimbabve politika faizi yüzde 35, enflasyon yüzde 19 (Kasım 2025) reel faiz yüzde 13.44
- Gana politika faizi yüzde 18, enflasyon yüzde 6.3 (Kasım 2025) reel faiz yüzde 11.
- Nijerya politika faizi yüzde 27, enflasyon yüzde 16.05 (Ekim 2025) reel faiz yüzde 9.43.
- Brezilya politika faizi yüzde 15, enflasyon yüzde 4.46 (Kasım 2025) reel faiz yüzde 10.
- Rusya politika faizi yüzde 16.5, enflasyon yüzde 6.6 (Kasım 2025) reel faiz yüzde 9.28.
- Mısır politika faizi yüzde yüzde 21, enflasyon yüzde 12.3 (Kasım 2025) reel faiz yüzde 7.74.
- Ukrayna politika faizi yüzde 15.5, enflasyon yüzde 9.3 (Kasım 2025) reel faiz yüzde 5.67.
- Türkiye politika faizi yüzde 38, enflasyon yüzde 31.07 (Kasım 2025) reel faiz yüzde 5.28.
UKRAYNA, VENEZULA VE ARJANTİN'DE REEL FAİZ
Dünyada en yüksek faizin verildiği Venezuela'da ve Arjantin'de negatif reel faiz verildiği de görülüyor.
Venezuela politika faizi yüzde 58.66, enflasyon yüzde 172 (Nisan 2025) reel faiz yüzde -41.67
Arjantin politika faizi yüze 29, enflasyon yüzde 31.3 (Ekim 2025) reel faiz yüzde -1,76
REEL FAİZ YÜKSELİŞİNİN EKONOMİYE ETKİLERİ
Reel faiz, nominal faizden enflasyonun etkisinin çıkarılmasıyla elde edilen ve yatırımların gerçek getirisini gösteren faiz oranıdır. Yüksek reel faiz, tasarruf sahipleri için daha cazip bir getiri sunarak iç talebi ve kredi kullanımını azaltabilir. Bu durum ekonomik büyümeyi yavaşlatırken yerli para biriminin değer kazanmasına yol açabilir. Yatırım maliyetlerinin artması ise şirketlerin yeni yatırım kararlarını ertelemesine neden olabilir.
Faiz politikasının Ekrem İmamoğlu ve CHP'ye yönelik operasyonların başlamasının ardından özellikle döviz kurlarını daha sert şekilde baskılayabilecek yönde değişimi dikkat çekiyor. Reel faiz oranları operasyonlardan önce yüzde 3.18 seviyelerindeyken yüzde 8.1'e yükselmesinin ardından aradan geçen 9 ayda ancak yüzde 5.28 seviyesine gerileyebildi.
