Esnek çalışma modeli olan ‘belirli süreli sözleşmeler’ işçi haklarını tehdit ediyor

İşçilerin hangi durumlarda kıdem tazminatı alabilecekleri 1475 sayılı İş Yasası’nın 14. maddesinde düzenleniyor. Öncelikle işçinin aynı işverene bağlı olarak en az 1 yıl çalışması ön koşulu aranıyor. Kıdem tazminatı ödenebilmesi için aranan diğer şartlar da özetle şöyle: İşveren tarafından iyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık nedenleri dışındaki nedenlerle iş sözleşmesinin feshedilmesi, işçi tarafından sağlık, iyi niyet ve ahlak kuralarına aykırılık veya işyerinde işin durması ve benzeri nedenlerle sözleşmesinin feshedilmesi, askerlik görevi nedeniyle işten ayrılma, emeklilik hakkının elde edilmesi veya bu kapsamda yaş dışında gereken sigortalılık süresi ve prim gününün doldurulması nedeni ile işten ayrılma, kadının evlenmesi halinde 1 yıl içinde kendi arzusu ile işten ayrılma, işçinin ölümü.

Bu koşullardan birinin gerçekleşmesi halinde işçiye kıdem tazminatı ödenmesi gerekiyor. Ancak iktidarın yaygınlaştırmak istediği “belirli süreli sözleşmelerde” durum farklı. Bu sözleşmelerde işçinin ne kadar süre ile çalışacağı belirtiliyor. Bu sürenin sonunda da herhangi bir fesih bildirimine gerek olmaksızın sözleşme kendiliğinden sona eriyor. Kıdem tazminatını düzenleyen İş Yasası’nın 14. maddesinde “sözleşmenin kendiliğinden sona ermesi halinde” tazminat verileceğine dair bir hüküm bulunmuyor. Bu nedenle de “belirli süreli sözleşmelerde” kıdem tazminatı alabilmek zorlaşıyor. Aynı şekilde işçinin “ihbar tazminatı” alabilmesi de çok zor. “Belirli süreli sözleşmelerde” işverenin kıdem tazminatı ödemek istemeyeceğine dikkat çekiliyor. İşverenin, kıdem tazminatını düzenleyen yasayı dayanak göstereceğine işaret ediliyor. Bu durumda sürecin yargıya taşınması gerekiyor. Ancak bu davalar da çok uzun sürüyor. İşverenler yıllardır “esnek çalışma” modellerinin yaygınlaştırılmasını istiyor. Çünkü kıdem tazminatı işveren tarafından ödeniyor. “Belirli süreli sözleşmelerin” yaygınlaştırılması işverenler tarafından tercih ediliyor. Bazı işverenler kıdem tazminatını ödememek için her yolu deniyor. İş davalarının önemli bir bölümünü alacak davaları oluşturuyor.