Firuz Bağlıkaya, 'Küçük ve orta boy tur operatörlerinin durumu zor' dedi

Türkiye Seyahat Acentaları Birliği (TÜRSAB) Yönetim Kurulu Başkanı Firuz Bağlıkaya, Rus turiste bağımlı olan bölgelerin bu yıl çok sıkıntı yaşayacağını, bazı otellerin kapalı kalabileceğini vurgulayarak “Bu yıl kayıp bir yıl olarak nefes alalım diyebilir, ‘yeter ki batmayalım’, kafasında da geçirebilir. Bilemiyoruz gerçekten” dedi.

Tur operatörlerine destek verilmesi gerektiğine dikkat çeken Bağlıkaya, “Küçük ve orta boy operatörlerin durumu gerçekten zor. Kapanan da olur, iflas eden de satılan da” dedi. Şu anda yurtdışında yapılacak reklamın, tanıtımın sektöre bir faydası olmayacağını, iç turizmin desteklenmesi gerektiğini anlatan Firuz Bağlıkaya ile turizm sektöründeki son gelişmeleri konuştuk.

- 2022’ye umutlu başlamıştınız, Rusya - Ukrayna savaşı nasıl etkiledi?

2022’ye 40 milyar dolar turizm geliri hedefiyle başlamıştık. Öyle de gidiyordu. Rusya-Ukrayna savaşının başlaması büyük talihsizlik oldu. Pandemi başladığı dönemde de bir şey bilmiyorduk; kimse tahmin yapamıyordu turist oradan mı gelir buradan mı gelir diye. Herkes turist toto oynuyordu. Şimdi de tüm pazarlar için aynı ortamı yaşıyoruz. Rusya’dan turist gelir mi, uçaklar uçarsa, ambargo biterse, Airbus ve Boeing yeniden yedek parça verirse... gerçekten bir şey bilmiyoruz. Rusya ve Ukrayna’dan bu yıl 7.5-8 milyon turist bekliyorduk. Ukrayna zaten durdu.

ÇARŞI KARIŞIK

- Yani Rusya ve Ukrayna’dan umut yok?

Kimse oturup da Ukrayna’dan 1-2 milyon turist gelecek diye beklemesin. Şöyle bir risk de var. Rusya’dan Türkiye’ye turist geldiğini varsayalım. Bu sefer Avrupa’dan da ambargo olabilir. Avrupa ülkeleri vatandaşlarına Türkiye’ye tatile gitmeyin diyebilirler. İşin açıkçası çarşı karışık. Rekorla girdiğimiz yıla böyle gitmeyeceği anlaşıldı Son dakika rezervasyonları ve son dakika stratejileriyle turist alınmaya çalışılacak. Şu ülkeden turist çok gelir, buradan gelir yok öyle bir şey.

- 8 milyon Rus ve Ukraynalı turist sayısı sıfırlanacak yani?

Sorunumuz sadece Rusya ile Ukrayna ile değil. 40 milyon turist bekliyorduk, çıkalım Rusya’yı Ukrayna’yı 33 milyon turist gelecek beklentisi de yanlış. Bu yumurta sepeti gibi. Sepette kaç yumurta kırılacak, kaçı zarar görecek bilmiyoruz. Onun için öngörü yapmak nedenle çok erken.

- Olumlu senaryo olmazsa, B-C planınız nedir?

Ne olursa olsun Türkiye belli sayıda turist alacak. Ortadoğu ülkelerinden, Azerbaycan, Kazakistan’dan gelecektir. İsrail bölgesi biraz hareketlendi. Ama beklentimizi karşılayacak turist sayısı olmayacak. Yurtdışında rakiplerimize yapıldı gibi destekler olursa, ufak tefek dokunuşlarla hem iç turizm canlanabilir, hem de zor günlerde sektörü ayakta tutar. Rakiplerimizin birçoğunda sıkıntı yok. Biz savaştan dolayı bir sürü sıkıntı yaşayacağız.

İç turizmi ayakta tutmak gerekiyor. Türkiye Turizm Tanıtım ve Geliştirme Ajansı’nın (TGA) kesinlikle iç turizmi destekleyici faaliyetler, reklamlar yapması gerekiyor.

HEDEFLER TUTMAYACAK

- İç turizmin payı nedir şu anda?

8-9 milyon kişinin seyahat ettiği söyleniyor; çok düşük. TÜİK seyahat sayılarını verirken aile ziyaretlerini de veriyor. Mesela anneniz hasta beş kere Mardin’e gittin; beş seyahat yazıyor. Otel konaklaması olmayana turist denmez.

- Bu yıl en kötü senaryoda gelen turist sayısı ve gelir ne olur?

2021’in sonu 2022’nin başında hedeflediklerimizin olmayacağı belli oldu. Mart ayı erken rezervasyon ayı. Bu ay iki fuar vardı ikisi de iptal oldu. Her şey günlük gelişiyor, o yüzden de kimse önünü göremiyor.

- Sektörün bugüne kadarki zararı ne kadar?

Nisan-mayıs gibi belli olur. Gerçekten önümüzü göremiyoruz. İnsanlar can derdinde. Ortalık karışık.

- Erken rezervasyon bu yıl uzar mı?

Normalinde kasım ayında başlar martta biter. Ama bu yıl savaş dolayısıyla olamadı. Bundan sonra oteller boş oldukça indirim yapacak o da erken rezervasyon olacak. Erken rezervasyon süresi kısaldı.

TGA ÖLÇÜSÜZCE PARA TOPLUYOR

- TGA’nın acentalara yok mu desteği?

Tüm turizmcilerden para toplayıp sadece yurtdışında reklam yapmak doğru bir iş değil. 12-14 bin civarı acente var bunların yarısı iç turizmle uğraşıyor, iç turistten başka kimseye hizmet vermeyen otelciden de para alıyorsunuz. Ama onun parasıyla gidip Almanya’da reklam yapıyorsunuz. Sektörün TGA ile ilgili sıkıntısı var.

- Başka nasıl sıkıntılar var?

Bu kadar kriz yaşıyoruz, TGA vergisi hâlâ alınıyor. Boş beyanname veriyorsunuz ona da para ödüyorsunuz. Kırşehir’deki otelden tutun Yozgat’taki hamama kadar herkes para veriyor. Side’deki bir üyemiz 2021’de 140 bin Avro vergi verdim, diyor. Ciroya oranla veriliyor bu vergi. Ölçüsüzce para toplanıyor piyasadan, nereye harcandığı ile ilgili hesap bile verilmiyor. TGA’da seyahat acentaları bir kişiyle temsil ediliyor. Geriye kalanların hepsi otelci ve kendi oteli dışında hiçbir yeri pazarlamaz. Çok sıkıntılı bir süreç yaşıyoruz ve bunların büyük kısmı Turizm Bakanı’nın tavrından kaynaklanıyor, bir türlü sektörle kucaklaşamadı.

- Şu anda borçlu olmayan turizmci var mı?

Zannetmiyorum. Turizm sektörü bu kadar kriz geçirmiş hâlâ ayakta. Devletin de aldığı önlemler var. Kredi ötelemeleri yaptı. KGF kredileri ile dönem dönem desteklendi, başka türlü sektör ayakta da kalamazdı.

- Şu anda ne tür destekler bekliyorsunuz?

Şu anda yurtdışında yapılacak reklamın tanıtımın bize hiçbir faydası yok. İç turizmi desteklemek gerekiyor. KKTC’nin parlatılması lazım. Şu anda yapılacak şey sistemi ayakta tutmak.

KAPANAN DA İFLAS EDEN DE OLUR

- Genel olarak sektör ne tür sıkıntılar yaşıyor.

Sektörün her zaman nakit girdiye ihtiyacı var. Kullandırılan kredilerin kesinlikle ötelenmesi lazım ve yeni birtakım maddi destekler gerekiyor. Özellikle yatırımcı tarafında çok ciddi sıkıntılar olabilir, tur operatörleri için de adil bir kredilendirme yapılması çok önemli. En büyüklere destek vermek yanlış bir strateji. Geçen yıllarda KGF destekleri pazarın en büyük iki üç tanesine verildi. Halbuki Türkiye’ye gelen 35-40 milyon turistin anca 10 milyonunu bu birkaç büyük getiriyordur. Bundan sonra adil davranmaları gerekiyor.

- Tur operatörlerinden kapanan olur mu?

Büyüklerden kapanan olmaz çünkü onlara destek veriyorlar. Ama küçük ve orta boy operatörlerin durumu gerçekten zor. Kapanan da olur, iflas eden de olur satılan da olur ki satılanlar var.

- Tur-oda fiyatları da çok yüksek, yurttaş eriyen geliriyle nasıl tatil yapacak?

Erken rezervasyon yapılmazsa aslında bu ülkeye birçok ülkenin turisti de gelemez. Geçen yıl kasım ayında erken rezervasyon kampanyası yaptık. O dönem alanlar çok uygun fiyata tatil yapacak.

OTELLER FİYAT DÜŞÜREBİLİR

- Sadece Rus turistle iş yapan bölgeler var. Oralardaki oteller bu yıl kapalı kalabilir mi?

Üç oteli varsa belki birini açar. İç turizmde fiyatlar bu yıl bu seviyede durmaz. Arz talep dengesine göre boş kalırsa oteller belki fiyat düşürürler. Rus turiste bağımlı olan Kemer bölgesi çok sıkıntı yaşayacak.

- Rezervasyon iptalleri ne durumda?

İptal edenler var. Yeni rezervasyonlar da hemen hemen durdu. Rezervasyon yapanların kaçı gelir bilmiyoruz. Derdim şu: yeter ki biz sistemi ayakta tutalım. Bu savaş gelecek yıla kadar da sürebilir.

- Enflasyon yükseliyor, siz bundan nasıl etkileniyorsunuz?

Bizim ürünümüz stoklanabilir bir ürün değil. Otelde boş geçen gecenin geriye dönüşü yok. Otelin 150-200 odası boşsa geceliği de 1000 liraya satıyorsa o gece boş geçmesin diye 500 liraya da verebilir. Otelin tamamını Rus turiste satmışsa şimdi onlar gelmezse ne yapacak, iç piyasaya yönelecek o zaman da fiyatlarını revize etmek durumunda kalacak. Bu yıl kayıp bir yıl olarak turizmci, nefes alalım diyebilir, ‘yeter ki batmayalım’ kafasında da geçirebilir. Bilemiyoruz gerçekten.