EYT için eksik primi olanlar ne yapacak? EYT'de SSK Bağ-Kur ayrımı var mı? İşte ayrıntılar...

Emeklilikte yaşa takılan (EYT) 4.5 milyon yurttaşı ilgilendiren EYT yasasının çıkması için geri sayı sürerken, sosyal güvenlik uzmanları merak edilenleri yanıtlamayı sürdürüyor.

EYT düzenlemesi sonrası emekli aylığının miktarı kişiye özel olacak. Emekli aylığı hesaplanırken, 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası hizmetler için ayrı ayrı asgari aylık kuralları uygulanacak.

Emeklilikle yaşa takılan (EYT) vatandaşları ilgilendiren yasal düzenlemenin yıl sonuna kadar TBMM'ye sunulması bekleniyor.

Düzenleme uzun yıllardır beklenmesine karşın, emeklilik hakkı kazananlardan işlerine devam etmek isteyenlerin durumu, işverenlerin emeklilik hakkı kazanan işçileri çalıştırmaya devam edip etmeyeceği, emekli olup işe dönmek isteyenlerin durumu da tartışılmaya devam ediyor. TOBB ETÜ Öğretim Üyesi Prof. Dr. Cem Kılıç, EYT ile ilgili merak edilen soruları NTV'de katıldığı yayında yanıtladı.

İşte merak edilenler...

EYT'Lİ İKİNCİ KEZ EMEKLİ OLABİLİR Mİ?

İşten ayrılış nedenlerine bağlı olarak hak kazanabilirler ama tekrar emeklilik nedeniyle kazanamazlar.

Yani EYT sebebiyle ayrılıp emekli aylığını bağlatan bir çalışan, tekrar çalışmaya başladığında ikinci kez çalışmaya başladığı andan itibaren en az bir yılı o işyerinde geçirmelidir.

Bu koşula bağlı olarak işinden haklı nedenle fesih ile ayrılmış ya da işveren hizmet sözleşmesini geçerli nedenle sonlandırmışsa kıdem tazminatını en son çalıştığı süre üzerinden alır.

Ancak çalışanın emekliliği sebep göstererek tekrar o işyerinden kendisinin ayrılması durumunda ikinci kez kıdem tazminatı ödenmez.

Emeklilik durumunda sadece bir kez kıdem tazminatı ödenir.

EYT'Lİ OLUP ÇALIŞANLARIN MAAŞI ARTAR MI?

Ücretlerinin brüt veya net olarak belirlenmesine göre farklılaşabilir. Eğer mevcut ücreti kıdem tazminatı tavanına yakın olacak şekilde artmışsa emekli aylığı olumlu olarak etkilenir.

EYT'DE SSK BAĞ-KUR AYRIMI VAR MI?

EYT'nin kapsamı belirlenirken sigorta kolları (SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı) açısından bir ayırım söz konusu olmayacak.

Bağ-Kur kapsamında işyeri açan, şirket ortağı olup primini donduranlar bu süreleri daha sonra ödemek koşulu ile prim gün sayısını primlerine ekletebilecekler.

EYT BORÇLANMASI NASIL YAPILACAK?

Salgınla mücadele döneminde 2020 Mart ayından itibaren kısa çalışma, nisandan itibaren de ücretsiz izin uygulamasına gidilmişti.

Uygulama haziran ayı sonuna kadar sürmüştü. Kısa çalışmaya ayrılanlara kısa çalışma ödeneği, ücretsiz izne çıkartılanlara da nakdi ücret desteği verildi.

Kısa çalışma uygulaması, ücretsiz izne çıkartılanların bazıları prim günü eksik olduğu için ocakta uygulamaya girecek EYT düzenlemesinden daha geç yararlanmak durumunda kalabilir.

Bu nedenle yaşanacak olası gecikmeyi önlemek için bu sürelere borçlanma imkânı verilmesi gerekiyor.

EYT KAMU ÇALIŞANLARI İÇİN VAR MI?

Kamu kurum ve kuruluşlarında da emeklilik için yaş koşulu bulunuyor. Kamuda emeklilik için yaş haddi 65 olup, 15 hizmet yılını dolduranlar 61 yaş şartıyla emekli olabiliyor.

EYT'Lİ İŞVEREN TARAFINDAN EMEKLİ EDEBİLİR Mİ?

İş Kanunu'na göre, emeklilik nedeniyle iş sözleşmesini sonlandırma hakkı çalışanın inisiyatifinde bulunuyor.

İşverenin bir çalışanı zorla emekli etmesi söz konusu değil. İşveren EYT düzenlemesine göre işçiyi işten çıkaramaz. Kişi EYT'li olduğu için işten çıkarılamaz.

Eğer çıkarırsa çalışan iş mahkemesinde dava açabilir. İşyerinin büyüklüğüne göre işe iade davası ve tazminat davaları açılabilir.

EYT SONRASI EMEKLİ MAAŞI NASIL HESAPLANACAK?

EYT düzenlemesi nasıl çıkarsa çıksın emekli aylığının miktarı kişiye özel olacak.

Emekli aylığı hesaplanırken, 2000 öncesi, 2000-2008 arası ve 2008 sonrası hizmetler için ayrı ayrı asgari aylık kuralları uygulanıyor.

2000 öncesindeki hizmetler için emekli aylığında alt sınır, en düşük prime esas kazancın yüzde 70'inden az olamıyor.

2000-2008 döneminde bu oran asgari ücretin yüzde 35'ine düşürüldü. 2008 sonrası dönem için asgari ücretin yüzde 35'i uygulanıyor.

Bakmakla yükümlü olunan kişiler varsa aylıkları asgari ücretin yüzde 40'ından az olamıyor.

EYT'liler başvuruda bulunduğunda bu üç dönem için ayrı ayrı 'tam aylık' hesaplanacak.

Daha sonra her bir dönemdeki çalışma süresi toplam prim gününe bölünerek o dönem için 'kısmi aylık' tutarı hesaplanıyor.

Üç dönemin kısmı aylığı toplanarak emekli aylığı bağlanıyor.

EYT İÇİN BAŞVURU SÜRESİ VAR MI?

EYT yasasının kapsamı, başvuru şartları, uygulanma şekli teknik çalışmalar sonrası netleşecek.

Tarih, prim, yıl, tazminat, aylık bağlama işlemleri gibi ayrıntılar da yasal düzenleme Meclis'e geldiğinde kamuoyu ile paylaşılacak.

Başvuru için verilecek süreyi de aynı şekilde değerlendirmek gerekir.