Maliyet artışlarıyla boğuşan üreticinin isteği fiyatların belirlendiği masada olmak

Artan maliyetler ve kuraklıkla mücadele eden çiftçi, tarımda merakla beklediği alım fiyatlarıyla hüsrana uğruyor. Fındık fiyatlarının ardından geçen günlerde kuru üzüm alım fiyatları da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından “Güçlü devlet, güçlü çiftçi” sloganıyla açıklandı. Geçen yıl 13 TL olan taban fiyat 27 lira olarak açıklanırken dolar bazında ise fiyatlar 1.62 dolardan 1.49 dolara geriledi. 36 TL fiyat bekleyen üretici, bu fiyatlarla maliyetleri karşılamanın mümkün olmadığını açıkladı. 

ÖZELLERE MAHKÛMUZ

Tarım ve Orman Bakanlığı rakamlarına göre 2021’de 271 bin ton, Ege Bölgesi’ndeki borsaların rakamlarına göre ise 325 bin ton üretilen kuru üzümde, verilen fiyatın da aslında piyasa için geçerli olmadığı belirtilerek oluşan fiyatın 22 lira (1.21 dolar) civarında olduğu açıklandı. 

Erdoğan’ın açıklamasından önce kuru üzümde taban fiyatın 39.5 lira olması gerektiğini savunan Çiftçi-Sen Başkanı Ali Bülent Erdem, bu fiyat ile iyi üretim yapan çifçtinin ancak maliyeti karşılayıp yeni üretim için borçlanacağını, rekoltesi düşük olan çiftçinin ise maliyeti de karşılayamayıp bağcılığı bırakacağını söyledi. Erdem şöyle konuştu: “Eskiden Tarım Satış Kooperatifleri Üzüm Birliği (TARİŞ) vardı, her şeyi düzenliyordu. Devre dışı bıraktılar. TMO da fiyat açıklayıp gidiyor. Ne kadar alım yapacağını bile bilmiyoruz. Şirketlere mecburuz.”

TMO’nun alım yapacağı bütün ürünler için Asgari Ücret Tespit Komisyonu benzeri bir komisyon kurulması ve fiyatların demokratik çerçevede verilmesi gerektiğini söyleyen Erdem, şöyle devam etti:

 “Birleşmiş Milletler’de onaylanan köylü hakları ile ilgili iç hukuk düzenlenmeli. Buna göre çiftçi fiyat belirlemede taraf olabiliyor. Çiftçinin taraf olmadığı fiyatlarla üretim bitiyor, şirketler ve aracılar para kazanıyor. Bu nedenle fiyatlar, çiftçi örgütlerinin de katıldığı bir komisyon tarafından belirlenmeli. Yalnızca kuru üzüm değil bütün ürünlerde olmalı.” 

Kuru üzüm üreticisi Ali Alfatlı ise 2 doların altında açıklanan bir rakamın yok hükmünde olduğunu belirterek, “TMO en fazla 50 bin ton alıyor, ne parası var ne de deposu. Kaldı ki aldığı ürünü de ihracatçıya satıyor, yine üreticideki fiyatı kırıyor. Şu anda büyük alıcıların hepsi 22 liradan fiyat veriyor, nasıl olsa TMO’ya satamayacağımızı biliyorlar” dedi.

BAĞLAR SÖKÜLECEK

Yetersiz desteklerin yanına düşük alım fiyatları da eklenince üreticiye adeta “üretim yapma” denildiğini belirten Alfatlı, “Sezon içinde fiyatlar dengeye kavuşmazsa birçok kişi bağını sökecek. Çünkü istese de gübre, elektrik gibi maliyetleri karşılayamaz.”

TARIMDA GİRDİ FİYATLARI UÇUYOR

Tarımda birçok üründe çiftçi üretim yapamaz hale gelirken tarımsal girdi ürünlerindeki artışlar son sürat devam ediyor. Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) yıllık yüzde 134, aylık ise yüzde 7.92 arttı. Bir önceki yıllık artış yüzde 123.72 olmuştu.

Tarım-GFE,  bir önceki yılın aralık ayına göre yüzde 81.07, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 134.96 ve on iki aylık ortalamalara göre yüzde 70.89 arttı. Tarımda kullanılan mal ve hizmet endeksi yıllık yüzde 145.32 artarken tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmet endeksi ise yüzde 72.30 arttı.

Endekste en yüksek artış yüzde 233 ile gübre ve toprak geliştiriciler grubunda olurken en düşük artış ise yüzde 31.88 ile veteriner harcamalarında oldu.